Struktura klasowo warstwowa 1

mc" 1976. nc" 1983.

Ylorialny.

ski(rcd.j.

• curopc.j-(ość. War-..Sprawy

ów 1995 Warszo* awa-Po-

88. nr 5. i (red.)

cc 1994

DANIEL MARKOWSKI

Struktura kiasowo-warstwowa

Próbując przedstawić dorobek polskiej socjologii v.* zakresie badań nad strukturą klasowe*-warstwową polskiego społeczeństwa po ii wojnie światowej, staram się - a tak mi się przynajmniej wydaje - uchwycić główne ustalenia dominujące w poszczególnych latach, zwracając jednocześnie uwagę na pewne różnice koncepcyjne, które w konsekwencji mogą rzutować na odmienny sposób jej pojmowania i rodzaj uwzględnianych w mci członów. Aczkolwiek obecnie przeważa pogląd, że własność, władza i wiedza są podstawowymi kryteriami umożliwiającymi wyróżnianie klas i warstw w społeczeństwie, co znaiazło wyraz w teoriach technokratycznych i meryiokraiycznych, to świadomie pomijam kwestię zasadności stosowania do polskiego społeczeństwa okresu realnego socjalizmu koncepcji,.nowej klasy”, „partokracji”, ..czerwonej burżuazji'7 nomenklatur.” jako że faktycznie funkcjonowały one na marginesie socjologii uprawianej w kraju i nic zostały przez nikogo zadowalająco rozwinięte teoretycznie, sprowadzając się do jednego, choć istotnego spostrzeżenia: władza polityczna daje jej dysponentom szereg przywilejów, które podważają ideologiczne mity o tworzącym sit; społeczeństwie bczklasowym.

Struktura społeczna

Społeczeństwo, będąc względnie wyodrębnioną całością, na skutek różnic historycznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych nic stanowi amalgamatu jednostek ludzkich, a jest raczej pewnym systemem, w którym jego członkowie są umiejscowieni na bardzo zróżnicowane sposoby. Ta oczywista prawda, którą dostrzegł już Arystoteles, nic mówiąc o klasykach dziewiętnastowiecznej socjologii. pociąga za sobą dalsze pytania - o zasady strukturalizaci: społeczeństwa Nic wszystkie sposoby i możliwości strukturalizacji społeczeństwa są równie rc-lewantnc, ale każdy z nich oddaje jakiś aspekt złożonych mechanizmów życia społecznego. Dia jakichś celów antropolog może ludzi danego społeczeństwa dzielić według wzrostu, budowy czaszki, kolon: skór,-, dla innych demograf może wyróżniać kategorie wieku, wielkość miejscowości zamieszkania, liczbę dzieci w rodzinie ud. Takie wyróżnianie kategorii, składu społeczeństwa - niewątpliwie przydatne dla konkretnych celów - niewiele nam powie, jak to społeczeństwo jest zbudowane i jak funkcjonuje Jednym bowiem z ważniejszych sposobów ujmo-