tomI (254)

256 Podstawy fizjoterapii

wagi), z drugiej zaś - od wydolności osobnika i innych czynników związanych z ogólnym sianem jego zdrowia, co ilustrują np. ciężkie choroby ogólnouslrojowe, w przebiegu których konieczne jest bezwzględne przebywanie w łóżku. Oczywiście, w pierwszym okresie takiej choroby, czynnikiem ograniczającym sprawność jest często tylko fakt przebywania w pozycji leżącej, później jednak pojawia się też upośledzenie sprawności będące skutkiem hipokinezji.

Kolejne zagadnienie dotyczy upośledzenia sprawności związanego z ograniczonym funkcjonowaniem kończyn górnych - jednej lub obu. Obserw owane tu ograniczenia mogą dotyczyć sięgania do przedmiotów, chwytania ich lub manipulowania nimi. Zmniejszenie zasięgu ruchu kończyn górnych stanowi poważne ograniczenie w zakresie czynności życia codziennego, chociaż możliwości kompensacyjne są tu znaczne (np. zwiększenie zasięgu poprzez ruch tułowia czy sięganie zdrową kończyną), O wiele większe upośledzenie sprawności obserwuje się przy wypadnięciu funkcji chwytnej ręki. To ostatnie może być rozpatrywane pod kątem rodzaju upośledzonego chwytu i stopnia tego upośledzenia, albo też pod kątem czynności życia codziennego możliwych lub niemożliwych do wykonania. Rozpiętość obserwowanych pod tym względem możliwości jest wielka - od nieznacznych ograniczeń, aż po zupełną bezradność. Nie bez znaczenia są lu perspektywy poprawy funkcji poprzez zastosowanie odpowiednich przedmiotów' ortopedycznych, które części poszkodowanych dają niejednokrotnie pełną samowystarczalność. Niekiedy konieczne jest przystosowanie otoczenia (różnych przedmiotów') do możliwości chwytnych chorego, poprzez nadanie im specjalnego kształtu czy wyposażenie w odpowiedni uchwyt itp. Szczególne znaczenie ma to w przypadku osób funkcjonalnie .jednoręcznych".

Następna sprawa dotyczy możliwości lokomocyjnych, Wśród osób niepełnosprawnych możliwości te, za Hofferem, rozpatruje się rozgraniczając poruszanie się w obrębie własnego mieszkania i poza nim. Całokształt tych możliwości zależy przy tym od szeregu czynników, wśród których istotne miejsce zajmuje rodzaj i stopień ciężkości dysfunkcji oraz towarzysząca temu sytuacja postawna. Obserwowane tu zaburzenia zostały już w znacznej mierze opisane wcześniej, a ich całość zwykło się za Żukiem dzielić na pięć grup, uwzględniających niejako przyczynę tych zaburzeń. Spotykamy więc zaburzenia chodu spowodowane: zmianami anatomicznymi W' układzie kostno-stawowym, czynnymi procesami chorobowymi w obrębie kończyn dolnych i tułowia, zmianami w układzie nerwowo-mięśniowym, amputacjami i innymi przyczynami. Obraz może tu być wielce zróżnicowany - od całkowitego braku możliwości przemieszczania się w przestrzeni, po niewielkie upośledzenie chodu. Często ograniczenie dotyczy wyłącznie możliwości poruszania się poza domem, z równoczesną możliwością osiągnięcia każdego miejsca w obrębie własnego mieszkania.