z6 (12)
202 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia
rzonego przez siebie królestwa, można przynaj-. mniej zostać prezesem jednej z demokracji gos
podarczych. Bez względu na obecną pozycję, chłopca na posyłki czy urzędnika, spojrzenie należy kierować ku wyżynom.
Ustawiczna presja, ażeby utrzymać wysoki poziom ambicji, płynie więc z rozmaitych źródeł. Literatura pełna napomnień jest olbrzymia, można więc wybierać — ryzykując wyłącznie posądzenie o zawiść. Popatrzmy tylko: wielebny Russell H. Conwell z jego przemówieniem Acres of Diamonds, słuchanym i czytanym przez setki i tysiące ludzi oraz późniejszą książką The New Day czy Fresh Opportunities: A Book for Yoitng Men; Elbert Hubbard autor słynnego Message to Garda, które wygłaszał jeżdżąc po całych Stanach Zjednoczonych; Orison Swett Marden, który w lawinie książek przedstawił najpierw The Secret of Achieuement, wysoko cenioną przez rektorów co!!ege’ów, następnie wyjaśni! proces Pttshing to the Front, chwaloną przez prezydenta McKinleya, i wreszcie, mimo tych demokratycznych dowodów uznania, naszkicował sposoby, jakimi uczynić Every Man a King. Symbolika zdobycia majątku króla ekonomicznej monarchii przez biedaka jest głęboko wpleciona w kanwę amerykańskiego wzorca kulturowego; swój ostateczny bodaj wyraz znalazła w słowach Andrew Carnegie, człowieka, który wiedział, o czym mówi: „W swoich marzeniach bądź królem. Powiedz sobie: «Moje miejsce jest na szczy-cie»” 1.
* Z owym stanowczym podkreślaniem konieczności utrzymywania wzniosłych celów idzie w parze presja w kierunku karania tych, którzy zawężają swoje ambicje^Przestrzega się Amerykanów, by „nie rezygnowali”, ponieważ w słowniku kultury amerykańskiej, a także w leksykonie młodości, „nie istnieje takie słowo, jak «niepowodzenie»”.[Manifest kultury jest jasny: |iie wolno dawać za wygraną, nie wolno zaprzestać starań, nie wolno pomniejszyć swych celówTjako że „zbrodnią jest cel mało znaczący, a nie porażka”^) (jĆultura-zaleea więc przyjęcuTtrzęch jej zasad: pierwsza, wszyscy winni zdążać do tych samych, istotnych celów, gdyż są dostępne dla.wszystkich, druga, obecne,.widoczne niepowodzenie jest tylko przystankiem na drodze do ostatecznego sukcesu, i trzecia, autentyczną porażką jest wyłącźnie ograniczenie lub wyzbycie się ambicji^
Sparafrazujmy, z grubsza, język psychologii - owe zasady stanowią, po pierwsze, symboliczne, wtórne wzmocnienie bodźca; po drugie, poprzez bodziec skojarzony zapobiegają zagrażającemu wygaśnięciu reakcji; po trzecie, powodują wzrost siły motywacji wywołującej trwałe reakcje pomimo ciągłego braku nagrody.
Parafrazując zaś język socjologii — powyższe zasady u ludzi tak usytuowanych w społeczeństwie, iż nie posiadają pełnego i równego dostępu do możliwości, powodują po . pierwsze, przemieszczenie krytycyzmu wobec struktury społecznej na siebie samego; po drugie, dzięki temu, że jednostki z niższych warstw społecznych identyfikują się nie zc swymi współtowarzyszami, lecz z tymi znajdującymi się na szczycie (do których się w końcu
przyłączą), chronią strukturę władzy, i po trzecie, pod groźbą ograniczenia uczestnictwa w społeczeństwie skłaniają tych, którzy działają nonkonformistycznie, do konformizmu
wobec kulturowych nakazów nieograniczonej ambigi. [ —■----
Wedle takich właśnie kategorii i dzięki takim procesom współczesną kulturę amerykańską nadal cechuje silny nacisk na ryp..jako na Rodstąwowyjy^^l_si^es^ bgz
odpowiadającego mu podkreślenia dpz^plopycli 4n)g, którymi można zmierzać do tego celu. Jaka jest reakcja w takiej sytuacji? W jaki sposób nasze spostrzeżenia wiążą się z doktryną, wedle której zachowania dewiacyjne wywodzą się z popędów biologicznych? Krótko mówiąc: jaki jest wpływ kultury, w której nacisk na dominujące cele sukcesu uniezależnia się coraz bardziej od odpowiedniego nacisku na zinstytucjonalizowane metody zmierzania do owych celów, na zachowania ludzi odmiennie ulokowanych w społecznej strukturze?
Typy indywidualnego przystosowania
Pozostawiając wzory kulturowe, zajmiemy się obecnie^typami przystosowania jednostek w społeczeństwie — nosiciela kultury. Choć przedmiotem naszego zainteresowania nadal pozostaje kulturowa oraz społeczna geneza różnych częstości i rodzajów zachowań dewiacyjnych, nasza perspektywa przesuwa się z płaszczyzny wzorów wartości kulturowych na sferę typów przystosowania do owych wartości wśród ludzi zajmujących odmienne pozycje w strukturze społecznej.
Rozpatrzymy pięć typów przystosowania, tak jak zostały one schematycznie przedstawione w poniższej tabeli.
'.^Typologia sposobów indywidualnego przystosowania 14 j
|
Sposoby przystosowania |
Cele kulturowe |
Zinstytucjonalizowane środki |
|
I Konformizm |
+ |
+ |
|
II Innowacja |
_i_ |
- |
|
III Rytualizm |
- |
+ |
|
IV Wycofanie |
- |
- |
|
± |
± |
(+) oznacza „akceptację”, (—) „odrzucenie”, ( + ) oznacza zaś „odrzucenie wartości panujących i zastąpienie ich wartościami nowymi”
Por.: A. W. Griswokl The American Cult of Success, Yale University 1933 (praca doktorska); R. O. Carlson uPersonatity Schoolsn: A Sociological Analysis, Columbia University 19-IS (praca magisterska).
Nie brak jest typologii różnych sposobów reakcji na sytuacje frustrujące. Jednej dostarcza Freud
w pracy Kultura jako źródło cierpień, s. 250 i nast.; typologie pochodne, często różniące się w podstawowych szczegółach, można znaleźć w pracy K. Horney Neurotyczna osobowość naszych czasów, tłum. H. Grzegołowska, Warszawa 1976; w eseju S. Rosenzweiga The experimentaI measurement of types ■of reaction to frustration, w: H. A. Murray et a!. Explorations in Personality, New York 1938, s. 585 - 599 oraz w pracach J. Dollarda, H. D. Lasswella, A. Kardinera, E. Fromma. Są to jednak — zwłaszcza w typologii ściśle freudowskiej — podejścia, z punktu widzenia reakcji jednostkowych, całkowicie nie uwzględniające miejsca jednostki wewnątrz struktury społecznej. K. Horney np., mimo jej konsek-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
z7 (12) 204 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia Analizę sposobów, za pomocą których struktura s
14195 z5 (14) 200 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia Współczesna kultura amerykańska wydaje si
75704 z8 (12) 206 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomla — Skopano go już kiedyś
z13 (11) 216 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia adaptacji zostały dość dobrze opisane i odnies
z16 (11) 222 Cz. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia Można zatem hipotetycznie założyć, że dziecko
16654 z4 (20) 198 Cr. 2.: VI. Struktura społeczna i anomia nacechowane jtj^gfobią. Pomiędzy tymi typ
więcej podobnych podstron