DSC08243

Krasicki, wyznawca i wielbiciel praktycznej filozofii tj. etyki, drwi nieraz w swyoh bajkach z filozofów, szczających się „w dociekania tych rzeczy, które docieci₀. być nie mogą". A więc, kiedy Platon, w bajce tej nazwy, dowodził „wybornie i sztucznie,** jak to mędi^ panuje nad światem, jak mu cała przyroda służy, pchła, | go w nos gryzła, rzekła: To (= cały świat) dla Platon, a dla umie jest Plato; w innej (B. N, oz. I, Jj. 12.) śmi_e.₍ się z filozofa, który życia nie używszy, bo „szkłem nie okien na świat pogiądał", pozostawił spadkobiercy stosy papieró* globusy, szkiełka i... worek dziurawy. W bajce „Filozof] chłop" przyrównywa filozofa do sroki.

Tak pokpiwa Krasicki z filozofów rzeczywistych, tein. bardziej szydzi z rzekomych, pozornych mędrców, którą z filozofii czynili zyskowny interes, którzy ją objawiali w bis. źnierstwaeh przeciw wierze, w wyszydzaniu ogólnie u znanych zasad etycznych. 0 tychto filozofach wyraża się: „ Przyszli; słabość, aż mędrzeo, co firmament mierzył, Nietylko w Pana Boga i w upiory wierzył. “

Salony literackie, owe „modne posiedzenia**, gdzie są ci filozofowie popisywali, wyśmiewa w „Konwersacji.“

Pod wpływem prawdopodobnie Russa^- nie lubi Krasicki jmjpdfc^Jbo z nich płynie zepsucie (Synogarlica; Bocian i jeleó). drwi z lekarzy (Doktor; Doktor i zdrowie), będących od dawna celem pocisków w rozmaitych apoftegmat&oh, epigramatach, bajkach, a których nie oszczędza i wiek XVIII., zawracający do natury, uważający ją „za jedyną niemal lekarkę". Stosunki już jedynie polskie, to tak rozpowszechnione w XVIII. w. pieniactwo, ma na oku bajka: „Ple-

. pi-zod prótnem krzykactwem ostrzegałyby „Gęsi*¹, zagryzione Ipriez lisy, obudzone ich nocną wrzawą. W „Skowronku",

, wedle Kraszewskiego, wiosną jest sejm czteroletni, skowronkiem—Niemcewicz; projekta radykalne tego sejmu, odbiły się [w .Pszczołachw „Cesarzu Chińskim^!v tnożnaby się dopa-i trzeć Stanisława Augusta; w „Przyjaciołach" owym zajączkiem rozszarpanym wśród serdecznych przyjaciół — Polska,

Efoidarta pomimo aliansu z Prusami.

F /Prześliczna, pełna liryzmu, bajka „Ptaszki w klatce"

[maluje nam uczucia i samego Krasickiego i tych wszystkich, llttórzy, po rozbiorach, znalazłszy się w „klatkach", „płakali" r J utraconą wolnością/„Jeszcze innfe, pisze Tarnowski, jak [ Nocni stróie, Wilozkl, widocznie mają na myśli polskie nie-Izgody, tak często marne i kłótnie o nic."

Drugą, po ogólnikowości w treści, charakterach i ten-Kdenryi. znamienną cechą bajek Krasickiego jest „ujemny

■    lwiąt, który nam przedstawiają." Po wszystkie czasy bajka

■    miała w sobie bardzo -wiele pierwiastku satyrycznego; była \

I natury negacyjnej; „wszyscy utalentowani bajkopisarze woleli

■    pokazywać zawiedzione głupstwo, ukaraną nieuczciwość, niż 1 1 opowiadać dzieje nagrodzonej rozwagi cnoty"; podobnie i ■Krasickiego, satyryka z powołania, uderza przedewszystkiem

■    ujemna strona natury ludzkiej, ją przedewszystkiem spo- , j | dtzega, ją też tylko przedstawia w bajkach, w których nie ■najdziemy, jak np. u La Fontann''a idealnych obrazków ■przywiązania, miłości, zgody. Tę satyryczną cechę swych » K bajek zaznaczył i uwidocznił sam Krasicki, wkładając między V 1 bajki młodego, „który życie wstrzemięźliwie pędził"; starego,

mawiał mądrze, z gorącem i rzeteluem pragnieniem poprą-