DSCF3406

wypadku do matki” (Blachowski i Borowiecki 1928: 18). Niektóre z tych wizji mogły u uczestników zostać wytworzone powtórnie w warunkach eksperymentalnych:

W końcu spróbowaliśmy sztucznie wywołać stan zachwytu. Kazano dziewczynce uklęknąć i myśleć silnie o tym, że Matka Boska jej się zjawi jak w Słupi. Powtarzano jej. te przecież Matka Boska jest wszędzie i że skoro zjawiła się w Słupi, może również zjawić się w pustej sali wykładowej. Dla wywołania odpowiedniego nastroju gasimy silne światła, zostawiając tylko jedną świecącą się żarówkę. Otóż jut w l min. 20 sek. po zredukowaniu oświetlenia Anna upada na twarz i pozostaje nieruchomo w tej pozycji f...J. Po około dwuminutowym trwaniu w tym stanic budzi się ona i mówi. że widziała wprost przed sobą w jasności Matkę Boską, którą potem du'aj aniołowie unieśli do góry (Blachowski 1938: 158).

Negafywne wartościowane mistycyzmu związane z interpretacją psychoanalityczną pojawia się także w analizach empirycznych światopoglądu młodzieży przeprowadzonych przez Józefa Pietera, stanowiących jedną z trzech części szerszego opracowania materiałów empirycznych w postaci dzienników i ankiet (Szuman, Pieter i Weryński 1933).

Światopogląd jest, jego zdaniem, progresywnym dążeniem do przezwyciężenia odczucia dualizmu ,ja” i Świata, przeciwstawianym mistycyzmowi jako dążeniu regresywnemu.

Zrozumiałe mogą być dla nas z lego punktu widzenia wszystkie haszysze czy kontemplacje jogi czy mistyka, a takż.e i wszelkie filozofowanie. Używki i zatopienie się mistyczne „uprzyjaźniają” nam świat, łączą nas z nim a świat z nami i przywracają utraconą jednię; droga jest zawsze ta sama: obniżenie tonu świadomości a ostatecznie wygubienie świadomości, która raz miała to nieszczęście, że stała się samoświadomością, rozbiciem, stała się jaźnią naprzeciw niejaźni. Zamroczenie, sen, śmierć, oto jedna droga powrotu do harmonii i jedni. Jest to droga i ideał nirwany. Ale jest i druga droga, droga pomnożenia świadomości, droga okrężna racjonalnego pokonania przepaści między nami a światem (Szuman, Pieter i Weryrtski 1933: 261).

Najwybitniejszym przedstawicielem polskiej psychologii religii tego okresu i jednym z nielicznych nie poddających się fascynacji psychoanalizą, był Władysław Wit wieki (1^78-1948), profesor psychologii w Uniwersytecie Warszawskim. Swoje badania nad religijnością ludzi wykształconych przedstawił w pracy Wiaro oświeconych, opublikowanej początkowo w języku francuskim w roku 1-939, a dopiero później w języku polskim (1959). Rozróżniał dwa składniki wiary religijnej: przekonania w ścisłym sensie (sądy logicznej oraz supozycje będące stanem pośrednim pomiędzy przekonaniem a wyobrażeniem, rodzajem przypuszczeń nie obdarzonych wysokim stopniem

i 28

pewności, lecz zabarwionych emocjonalnie i wspartych aktami woli. Postawa intelektualna, moralna i estetyczna zawiera zwykle oba te składniki, choć w różnych proporcjach. Obie te formy poznawcze kształtują się niejako w odrębnych „polach" psychicznych, różniących się od siebie stopniem jasności (uświadomienia).

W wierze idzie więc o to. aby za prawdę uznawać coś, co wcale nic jest oczyw iste, idzie o wywołanie w sobie przyznania dla czegoś, czego człowiek wcale nie musi nieodparcie i niewątpliwie stwierdzić w sądach, kiedy to sobie przedstawia i o tym myśli. Zatem nie idzie o sądy czyli przekonania w znaczeniu psychologicznym, tylko idzie o to, co nazywamy w psychologii supozycją - może nawet zbliżoną do przekonania, ale tym właśnie od przekonania różną, żc brak jej oczywistości, biak pewności naturalnej i samorzutnej lej istotnej cechy przekonań szczerych. Idzie o supozycje przeżywane nawet wbrew przekonaniom szczerym, oczywistym i naturalnym (Wilwi-cki 1959: 93).

Supozycyjny składnik wiary spotykany jest częściej wśród osób wykształconych. Chroni on je przed dysonansem poznawczym i sprawia, że kolizja pomiędzy „wiarą" i „rozumem” staje się mniej dotkliwa. Nie obowiązuje bowiem wtedy (ze względu na zmianę sposobu funkcjonowania świadomości) psychologiczna zasada sprzeczności, zgodnie z którą „człowiek w stanic pełnego czuwania, kiedy przytomnie i jasno myśli, unika, ile może, sądów sprzecznych” (Witwicki 1927: 380).

Pod względem roli supozycji przeżycie religijne jest zbliżone do przeżycia estetycznego:

Postawa duchowa człowieka wierzącego jest podobniejsza do postawy duchowej tego, który wraz z innymi stwarza dzieło sztuki, albo się nim przejmuje, niż do postawy duchowej tego, który prowadzi jakieś badania albo się z wynikami i z metodami cudzymi zapoznaje (Witwicki 1959: 294).

Koncepcje Witwickiego dotyczące roli supozycji w rozwiązywaniu konfliktów wywołanych przez psychologiczną zasadę sprzeczności testowała w swoich badaniach empirycznych Aniela Meyer-Ginsbergowa (1935) w odniesieniu do postaw religijnych i magicznych. W odróżnieniu od religii, w przypadku magii mamy do czynienia z bardziej wyostrzonym poczuciem sprzeczności pomiędzy przekonaniami racjonalnymi a „półwiarą” magiczną, osłabianym jednak przez supozycyjny charakter magii.

Nowy, znaczący nurt w polskiej psychologii religii związany jest z problematyką rozwoju religijności, zwłaszcza w wieku młodzieńczym. Jej pionierem był Henryk Rowid (1877-1944), podejmujący te zagadnienia z punktu

129

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSCF3406 wypadku do marki" (Błachowski i Borowiecki 1928: 18). Niektóre z tych u *^Jł mogły u u
img21001 djvu 180 Trzpiot skrzydlaty z uśmiechem poleciał do matki. Co za dziwna w momencie stała s
skanuj0019a i dziecko, które się matce przygląda, a jeszcze dokładniej; dziecko, które przemawia do
NAUKOAVEGO I SPOŁECZNEGO. 455 i istnieć przywiązanie dzieci do matki, ten zasadniczy warunek
Kat nachylenia wektora wypadkowej W do osi .v: —1,671 ;p = 59°06’M=K28
owady I (35) Srogoń baldaszkowiecRhinocoris iracundus, A Należy do rodziny zajadkowatych. Ma 13-18 m
motyw8 wz A może ananas? Schei tat do modelu 12Model 12 Wielkość: 18 x 18 cm Materiały: 5 g nici A
obraz2 314 Zycie Mlcsualno dzikich krytyczne stanowisko, zaprzeczające wszelkiemu podobieństwu do m
Dania Dnia za Hotel Promieńtel. 41 253 86 36 Dowozimy od poniedziałku do niedzieli w godzinach 11:00
26 Mirosław Gerigk zachowania się obiektu uszkodzonego lub statku oraz na ocenie ryzyka wypadku. Do
Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka. Jan Pawe
Re: Pytanie do Foxa... ~Rumburrack 2002-11-18 07:30:16 Jeśli chcesz się zapoznać z MMPI a nie jesteś

więcej podobnych podstron