img018 (12)

Mimo że postrzeganie związków między ruchem § i procesem przepływu energii jest najbardziej typowymi sposobem pojmowania zjawisk fizycznych w procesach| poznawczych, zwdązekken nie zawsze pozostaje w cen-j trum naszej uwagi. Ciała fizyczne nie muszą przekazywał własnej energii innym ciałom: mogą tę energię zużywać n| przemianę własnego stanu; w takich językach, jak język: polski, konfiguracjom tego typu odpowiadają struktury gra-1 matyczne z czasownikami meprzechodnimi lub zwrotnymi: I

Jak już powiedzieliśmy, zdolność ludzkiego umysłu ] do abstrakcji umożliwia nam pojmowanie ruchu także;] w kategoriach ruchu abstrakcyjnego. Taki ruch odbywa się nie w przestrzeni fizycznej, lecz w abstrakcyjnej prze-1 strzeni pojęciowej, która nie stanowo bytu w sensie fizy-f cznym. Tworzone przez ludzki umysł przestrzenie mają I cechy analogiczne do znanej nam z dośwdadczenia zmy- * słowego przestrzeni trójwymiarowej; umiemy je zaludniać . abstrakcyjnymi przedmiotami, a następnie rozmieszczać w nich te przedmioty według określonych parametrów.

Zilustrujmy to prostym przykładem. Wzięta z przepisu kucharskiego instrukcja Podawać ciepłe z pozoru nie ma nic wspólnego z ruchem — ani w sensie dosłownym, ani w sensie abstrakcyjnym. Przy bliższej analizie okazuje się jednak, że można tę instrukcję rozumieć na f dwa sposoby: bez szerszego kontekstu nie wdadomo, czy I potrawę należy nieco podgrzać po wyjęciu z lodówki, czy | też może raczej nieco przestudzić po wyjęciu z pieca.

A zatem zrozumienie tego prostego zdania wymaga od- i niesienia jego treści do pojęcia skali temperatury, na której sytuują się wielkości między „gorącym” i „zimnym”. Skala taka istnieje w przestrzeni pojęciowej analogicznie do istnienia skali termometru w przestrzeni fizycznej: ma określoną rozciągłość i stopnie, i opisywana potrawa porusza się” wzdłuż niej podczas (abstrakcyjnego — w momencie czytania przepisu!) procesu przygotowywania jej do podania na stół. Dwuznaczność interpretacji wynika z naszej niepewności co do tego, w jakini kierunku ten ruch powinien się odbywać. Jest to jednak oczywiście abstrakcyjnie pojmowany ruch abstrakcyjnego przedmiotu, który zachodzi w przestrzeni pojęciowej, a nie w przestrzeni fizycznej (por. fizyczny proces przenoszenia dania z lodówki do piekarnika lub odwrotnie), u:.. Pojęcie ruchu abstrakcyjnego odgrywa istotną rolę w opisie języka, między innymi ze względu na mnogość W językach metafor przestrzennych z tzw. czasownikami ruchu. Metafory takie są bardzo liczne także w języku polskim:

Przebiegł oczyma wszystkie nazwiska na liście Przeszła dwie poważne operacje itp.

Pojęcie ruchu wiąże się oczywiście z pojęciem odległości, które w przypadkach najbardziej prototypowych również dotyczy przestrzeni fizycznej. Ono także rozszerza się na przestrzenie pojęciowe, dając początek licznym metaforom. Tak więc w języku polskim (a także w wielu innych językach) mówimy o dalekich krewnych i o bliskich powiązaniach, o odległej przeszłości i o niedalekiej przyszłości.

Wszystkie powyższe przykłady dowodzą słuszności założenia, które—jak już powiedzieliśmy wyżej —leży upod-staw kognitywnej teorii języka. Pokazują one mianowicie, że sposób, w jaki człowiek buduje system pojęciowy odpowiadający rzeczywistości, która go otacza, znajduje bezpośrednie odbicie w języku, którego używa, oraz że struktura języka, który człowiek tworzy na potrzeby komunikacji, jest bezpośrednim odbiciem strukturyzacji pojęciowej, według której jego umysł dokonuje organizacji otaczającej nas rzeczywistości.

37

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
12_Wspomnienie_ Pomimo pogarszającego się stanu zdrowia i niejako na przekór różnicom pokoleniowym -
SDC13256 12 Tendencje uniwersalistyczne przejawiające się już w średniowieczu, a mają* na celu skons
P1010273 (5) Ogólne podstawy fotogrametrii 12 Ponieważ dodatkowo wykonuje się po dwa zdjęcia na pocz
skanuj0088 (12) 96 5.2. Popyt gospodarstwa domowego 96 Popyt rynkowy na dobra konsumpcyjne jest sumą
Skanowanie 10 04 27 41 (19) z płaszczyzny fizycznej na płaszczyznę abstrakcyjną jest oczywiście dob
Strona
2 12 I. Prognozowanie oh cii) żeń » sieci elektroenergetycznej Zapotrzebowanie na energię ele
Bezpieczny na drodze (12) Dokończ rysować znak i pokoloruj oznaczone gwiazdką pole na niebiesko. To
c4 (12) 9.3 Duże oskrzele. Przekrój przez ścianę dużego oskrzela. na którym widoczny jest nabłonek (
praktycznie się nie zdarza. Zawsze pojawiają się obserwacje nietypowe, a rozkład na ogół nie jest
Jak nazywają się pomieszczenia szkolne przedstawione na zdjęciach? Jakie jest ich przeznaczenie? Okr

więcej podobnych podstron