img490 (3)
108 Sacrum i profanum
dają się zjednoczyć wszystkie indywidualne objawienia i niezliczone hierofanie1. Prawo to dotyczy zresztą każdego symbolizmu: tylko ogół symboli rozjaśnia różne znaczenia hierofanii. Na przykład głęboki sens „wód śmierci” można pojąć tylko wtedy, gdy zna się strukturę symbolizmu wody.
Historia chrztu
Ojcowie Kościoła nie omieszkali wykorzystać nawet kilku przedchrześcijańskich i uniwersalnych znaczeń symboliki akwatycznej, które jednak opatrzyli nowymi znaczeniami odnoszącymi się do historycznej egzystencji Jezusa Chrystusa. Dla Tertuliana {De bap-tismo, III—V) woda była pierwszą „siedzibą boskiego ducha, który przedłożył ją nad inne żywioły... Woda wydobyła pierwsze elementy życia, aby człowiek nie dziwił się później, że woda chrztu może nieść nowe życie... Każda woda naturalna na mocy starożytnego przywileju, który stał się jej udziałem u samego początku, zyskuje moc uświęcenia w sakramencie, przy założeniu, że człowiek zawezwie Imienia Bożego. Gdy tylko wypowiedziane zostaną słowa, z nieba zstępuje Duch Święty i unosi się nad wodami, które uświęca mocą swej płodności; uświęcone w ten sposób wody same stają się pełne siły uświęcającej... Co ongiś leczyło ciało, teraz zbawia duszę; co użyczało zdrowia w czasie, udziela zbawienia w wieczności...”
Poprzez zanurzenie w wodzie umiera „stary człowiek”, rodzi się zeń nowa, zregenerowana istota. Symbolizm ten wybornie wyraża Jan Złotousty (Ho-mil. in Joh., XXV, 2), który na temat symbolicznej wielowartościowości chrztu pisze następująco: „Przedstawia on śmierć i pogrzebanie, życie i zmartwychwstanie... Gdy zanurzamy głowę w wodzie niczym w grobie, stary człowiek zostaje całkiem utopiony i pogrzebany; kiedy podnosimy się z wody, równocześnie pojawia się nowy człowiek”.
Interpretacje Tertuliana i Jana Złotoustego znakomicie pokrywają się ze strukturą symbolizmu wody. Jednakże w chrześcijańskiej waloryzacji wody pojawiają się pewne nowe elementy z „historii”, i to z historii świętej. Przede wszystkim znamy waloryzację chrztu jako zstąpienie w wody w celu odbycia pojedynku z potworem morskim. Zstąpienie owo ma pierwowzór w zstąpieniu Chrystusa w wody Jordanu, które zarazem było zstąpieniem w wody śmierci. Jak pisze Cyryl: „Podług Hioba smok Behemot był w wodach, a paszcza jego pochłaniała wody Jordanu. Ponieważ trzeba było odrąbać głowy smokowi, Jezus przy swym zstąpieniu w wody związał Mocarnego, abyśmy otrzymali siłę do stąpania po skorpionach i wężach”2.
Do tego dochodzi jeszcze waloryzacja chrztu jako powtórzenia Potopu. Podług Justyna Jezus niczym nowy Noe zwycięsko wyszedł z wód i stał się założycielem nowego rodu. Potop symbolizuje zarówno zstąpienie w głębiny morza, jak też chrzest. „Potop był więc obrazem, który teraz został dopełniony przez chrzest... Jak Noe oparł się morzu śmierci pochłaniającym grzeszną ludzkość — morzu, z którego ludzkość się wynurzyła — tak też przyjmujący chrzest zstępuje w basen chrzcielny, by oprzeć się smokowi morskiemu w ostatecznej walce i wyjść stamtąd jako zwycięzca.”3
Jeśli chodzi o ten symbolizm, por. Eliade, Traktat o historii religii [dz. cyt., s. 420 i nast., zwłaszcza zaś s. 431 — przyp. tłum.].
Komentarz i tekst zob. w: J. Danielou, Bibie et Liturgie,
Paris 1951, s. 58 i nast.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
41330 Obraz (7) 108 homo sacer AMBIWALENCJA SACRUM 109 rozprzestrzenia się we wszystkich obszarach n
img497 (3) 122 Sacrum i profanum różnorodne aspekty płodności koniec końców objawiają misterium naro
img497 (3) 122 Sacrum i profanum różnorodne aspekty płodności koniec końców objawiają misterium naro
page0119 śniać wszystkie zjawiska natury. Ale czyż atomy i ich siły dają się spostrzedz zmysłowem
NoB7 176 NAUKA O BOGU Problem pojawia się przy wszystkich zmierzających do zjednoczenia pertraktacj
20723 img458 (5) 44 Sacrum i profanum jest w tym wypadku symbolem Drzewa Kosmicznego), ujmuje się ja
NoB7 176 NAUKA O BOGU Problem pojawia się przy wszystkich zmierzających do zjednoczenia pertraktacj
img450 (4) 28 Sacrum i profanum wszystko dźwiga” („imiversalis columna quasi sus-tinens omnia”). Ten
76826 img491 (3) 110 Sacrum i profanum Ale i Adama zestawia się z Chrystusem w rycie chrzcielnym. Pa
79896 img452 (5) 32 Sacrum i profanum Islandzki pielgrzym Mikołaj z Thervy, który udał się do Jerozo
więcej podobnych podstron