img866 (2)
40 Aspekty mitu
był on czymś w rodzaju „zbiornika” nowego stworzenia. Czas, który upłynął pomiędzy początkiem a chwilą obecną, nie jest ani „wielki”, ani „znaczący” (wyjąwszy oczywiście te chwile, w których przywracany był czas zaczątkowy) — z tego też względu jest on lekceważony lub negowany1.
W przywołanym przed chwilą przykładzie mieliśmy do czynienia z rytuałem, w którym mity pochodzenia i mity kos-mogoniczne recytowane są dla zapewnienia pomyślności tylko pewnej jednostki. Jednak „powrót do początków” pozwalający przeżyć raz jeszcze czas, w którym rzeczy pojawiły się po raz pierwszy, jest doświadczeniem niesłychanie ważnym dla całych społeczności archaicznych. Wielokrotnie powracać będziemy do tego tematu w dalszej części książki, a przy tej okazji przyjrzyjmy się jeszcze tylko opisowi uroczystej deklamacji mitów pochodzenia i mitów kosmogonicznych — deklamacji, jaka ma miejsce w trakcie zbiorowych pokazów na wyspie Sumba. Podczas ważnych dla wspólnoty wydarzeń —-obfitych zbiorów, śmierci wybitnej jednostki itd. — budowany jest dom obrzędowy (marapu), narratorzy opowiadają zaś historię Stworzenia i dzieje Przodków.
Przy okazji wszystkich tych wydarzeń z szacunkiem przywołują oni „początki”, to znaczy chwile, gdy zawiązały się zalążki samej kultury, którą należy chronić jako najcenniejsze pośród dóbr. Jednym z najbardziej interesujących aspektów tej ceremonii jest owa recytacja, która — okazuje się —jest w rzeczywistości podobna do wymiany pytań i odpowiedzi między dwoma osobnikami w pewnym sensie równorzędnymi, jako że pochodzącymi z dwóch klanów złączonych pokrewieństwem egzogamicznym. Dzięki temu każdy dekla-mator reprezentuje wszystkich członków swojej grupy (także tych już nieżyjących), recytacja mitu plemienia (który jest jednocześnie mitem kosmogonicznym) przynosi korzyści całej grupie2.
Reasumując, można powiedzieć, że chodzi tu o wspólne rytuały odprawiane nieregularnie, a polegające na zbudowaniu domu obrzędowego i na uroczystej recytacji mitów pochodzenia, które mają strukturę kosmogoniczną. Beneficjantem tej ceremonii jest cała wspólnota — żywi i umarli. Przy okazji przypominania mitów cała wspólnota zostaje odnowiona; odkrywa ona swe „korzenie”, raz jeszcze przeżywa swoje „początki”. Wyobrażenie o wszechogarniającym odrodzeniu, które ma ziścić się za sprawą rytualnego przypomnienia mitu kosmogonicznego, odnaleźć można w wielu społecznościach tradycyjnych. Opisaliśmy je już w Le Mythe de l'Eternel Re-tour i powrócimy do niego jeszcze w następnym rozdziale; w rzeczywistości mityczno-rytualny scenariusz okresowego odradzania się Świata odsłania nam, zarówno w kulturach archaicznych, jak i w pierwszych cywilizacjach Wschodu, jedną z najważniejszych funkcji mitu.
Znaczenie „początków ”
Kilka przytoczonych przez nas przykładów pozwala lepiej zrozumieć relację między mitem kosmogonicznym a mitem pochodzenia. Przede wszystkim w większości przypadków mit pochodzenia rozpoczyna się od zarysu kosmogonii: mit przypomina pokrótce najważniejsze etapy Stworzenia Świata, potem opowiada genealogię rodziny królewskiej, dzieje plemienia lub historię pochodzenia chorób i lekarstw3, w ten
Zob. Eliade, Le Mythe de l 'Eteniel Retów, dz. cyt., rozdział II.
C.. Bertling TJ, Notes on myth and ritual in Soulheast Asia, La Hayc 1958, s. 3-4.
Zwyczaj ten przetrwał nawet w kulturach rozwiniętych znających pismo. Jak zauważył S.N. Kramer odnośnie do tekstów sume-ryjskich: „Mity lub epopeje stworzone przez poetów sumeryjskich rozpoczynały się zazwyczaj przypomnieniem kosmogonii nie mającym ścisłego związku z całością utworu. Oto pięć wersów z prologu do Gilgamesza, Enkidu i Pieklą:
Po tym jak niebo oddzielono od ziemi,
Po tym jak ziemię odseparowano od nieba.
Po tym jak nadano imię człowiekowi,
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
img924 158 Aspekty mitu jednak ludy te w okresie pogaństwa nie stworzyły żadnych ksiąg, nigdy nie bę
41801 img922 154 Aspekt}’ mitu leżności między Starym a Nowym Testamentem, stosowany był często prze
img867 (2) 42 Aspekty mitu sposób jest on kontynuacją i uzupełnieniem mitu kosmogo-nicznego. Jeśli c
img912 (2) H4 Aspekty mitu sandra Wielkiego, zamordowanie Juliusza Cezara) nie mają tego rodzaju sen
img942 (2) i 94 Aspekty mitu roli. Nie narzuca się więc tutaj zależność genetyczna: próby matrymonia
img873 (3) 54 Aspekty mitu o Stworzeniu” (Enuma elisź) recytowany był w Świątyni.
img877 (3) 62 Aspekty mitu cy. Gdy spostrzeże on, że władca jakiejś wyspy nie zajmuje się już swymi
51755 img912 (2) H4 Aspekty mitu sandra Wielkiego, zamordowanie Juliusza Cezara) nie mają tego rodza
img912 (2) H4 Aspekty mitu sandra Wielkiego, zamordowanie Juliusza Cezara) nie mają tego rodzaju sen
więcej podobnych podstron