IMG50

pięciu biskupom, takie i kanclerzowi Michałowi, i dlaczego w dedykacjach nazwał go »$woim kooperatorem*? Oczywiście nic tak iżby mieli pisać kronikę na spółkę, ale dlatego że miał od kanclerza nieustającą pomoc (coepti labom opifcx), której jednak nic mógłby mieć gdyby stale przebywał na innem miejscu aniżeli kanclerz. Pracowali więc obaj w jednym urzędzie, i to widocznie przez dłuższy czas. Tłómaczy się też dalej: dlaczego Gallus dedykował pierwszą księgę pięclom tj. wszystkim ówczesnym biskupom polskim. Boć właśnie na dworze książęcym, i tylko tutaj mógł poznać i zetknąć się z całym episkopatem polskim; zacz£m tez mógł powiedzieć, że przy pisaniu kroniki miał od nich wszystkich informację i wskazówki (adminicula).

jest jednak przytem jeszcze inna sprawa, na pozór sprzeczna. W powołanej co dopiero Epistule daje Gallus wiedzieć o sobie, ze jest mnichem jakiegoś klasztoru w którym złożył profesję zakonną, i razem z tern wyraża nadzieję, że za napisanie kromki otrzyma w nagrodę dla klasztoru jakieś nadanie książęce: ut aliquem fructuin mci laboris ad locum mcac professionis reportarem. Zachodzi więc kwestjn: jakiż to był klasztor, i jakże pogodzić u Galla celę klasztorną z ciągiem przebywaniem na dworze w urzędzie kanclerskim.’

Wyraziłem już dawniej domysł, że Gallus był mnichem w wielkopolskim Lubiniu, klasztorze benedyktyńskim założonym przez komesa Michała i pala-tyna Skarbimira. Tym stosunkiem tłómaczyłem wyjątkową u Galla sympatję i respekt, jaki wyraził w kronice kilkakrotnie dla Skarbimira²⁶*. Napotkałem potem w nekrologu kapituły bamberskiej komemorację: Michahel episcopus Poloniae obut, de quo dantur IV unciae de Lubendorf²⁶⁹. Zapiska dowodzi niewątpliwie, ze spomniany tu biskup Michał pochodził z rodu fundatorów lubińskich, albowiem Lubendorf to nic innego jak właśnie wielkopolski Lubin, gniazdo rodzinne kanclerza Michała i Skarbimira. I chyba też nie wątpić, ze ten tutaj biskup Michał to nie kto inny jak kanclerz, który widocznie postąpił z kancelarji na katedrę biskupią, zapewne poznańską, bo właśnie między tą katedrą a urzędem kanclerskim był w dwunastym wieku stały związek, bardzo ścisły, o czem powiem zaraz niżej. Co do Galla zaś składałaby się cała rzecz w raki porządek: że był naprzód mnichem w klasztorze lubińskim, gdzie mógł złożyć śluby zakonne wnet po śmierci Mieszka (t 1089), a ztąd dopiero wziął go potem Michał do kancelarji książęcej, gdzie z czasem postąpił na pisarza-dyktatora, oczywiście nie przestając być profesem lubińskim. Mogło to być jeszcze za życia Hermana (t 1102)^2,°.

Obacz moją rozprawę: o Piaście i piaście. 1895, itr. 17 nota 3. Pisząc tę rozprawę nie miałem jeszcze konceptu o zawodzie Galla w kancelarji książęcej.

"•Siebenrer Bcricht des bisior. Yereins zu Barn bert 1844, su. 235.

Obacz co Gallus pisze o egrckwjach za duszę Hermana: Mortuus esi ergo dux Vla-dislnus, aetatc pienus er infirmitalc longa detentus; cujus exequias quinquc diebus in urbe plocensi cum capellams celebrando Martinus archiepiscopus, cxpectando filios.

■

Czy Gallus nic postąpił też sam po Michale na urząd kanclerski.', takie pytanie narzuca się gdy zważymy, że w średniowiecznej łacinie termin dictator oznaczał też wprost kanclerza, czego dowodem np akt z roku 1069, gdzie czytamy:

Ego Anastasius huius cirographi dictator cmatensts cpiscopus et aulae regis canccllarius scripsi²⁷¹. Kiedy Gallus pisał trzecią księgę kroniki (1113—1114), i to w tym celu -aby nie tracił biegłości w dyktowaniu-, toć oczywiście był już wtedy powiedzmy — dyktatorem. Chodzi jednak o to. czy to można rozumieć w takim sensie że był kanclerzem? Otóż sądzę że można, a to z powodu, że nie wydaje się iżby ktokolwiek inny oprócz niego był po Michale kanclerzem. Bo rozważmy. Pierwszą księgę kroniki dedykował Gallus, oprócz pięciu biskupom, specjalnie kanclerzowi Michałowi; drugą zai jednemu tylko biskupowi,

Pawłowi poznańskiemu (powiem niżej, dlaczego jemu), i znowuż kanclerzowi Michałowi. Cóż to znaczy? Widocznie rozumiał, że jako urzędnik kancelaryjny winien był dedykować swoją pracę swoim przełożonym. Ale trzeciej księgi już nie przypisał Michałowi. Dlaczegóż?, czy może Michał juz nic żył? Aleć w takim razie, gdyby po Michale kto inny był kanclerzem, toć Gallus byłby dedykował trzecią księgę temu innemu tj- nowemu kanclerzowi. Tymczasem dedykował ją -ukochanym braciom kapelanom książęcym-. Więc jakżeż?, czyz wtedy nie było żadnego kanclerza, albo czyż Gallus pominął swojego nowego zwierzchnika? Otóż przypomnijmy ze Capclla to była też kancelarja, a -capellani- urzędnicy kancelaryjni, a wtedy zrozumiemy, że Gallus dyktator dedykował trzecią    A

księgę swoim podwładnym, bo sam był wtedy kanclerzem. I któż inny mógł być bliższym do pieczęci jeżeli nie on?

Dodam tu jeszcze kilka słów o szczególnym związku, jaki wtedy zachodził między urzędem kanclerskim a katedrą poznańską.

W dwunastym wieku znamy dowodnie trzech kanclerzy: Bzana (1146), Radwana (1153) i Mrokotę (1189), którzy z tego urzędu postąpili na katedrę poznańską. Czwartym a wcześniejszym byłby Michał. Ale idźmy jeszcze dalej wstecz. Poprzednikiem Michała na katedrze poznańskiej był jak wiadomo Paweł (cpiscopus poloniensis), ten sam któremu Gallus przypisał specjalnie drugą księgę kroniki (jemu i Michałowi), chociaż i pierwszą juz mu był przedtem dedykował, ale nie jemu samemu, lecz do spółki z innymi biskupami polskiemi. Chodziłoby jednak o to, czy Paweł był też poprzednikiem Michała na urzędzie kanclerskim? Otóż sądzę że był, a to właśnie z powodu tej podwójnej czy powtórnej dedykacji, przez którą Gallus widocznie chciał uczcić Pawła jako swojego

sepcllre non esc ausus etc. U, 21. Wszystkie te szczegóły, co ważniejsze, mógł Gallus posłyszeć od Świadków obecnych przy egzekwjach; ale liczba pięciu dni wygląda koniecznie na własną reminiscencję. Wydaje się zatem, zc Gallus był juz wtedy jednym z kapelanów książęcych.

A przypominani, że i kancelarja nazywała się Capellit.

^2,1 Monumcnta spcctantta histonam Slayórum merid i o mi lii i nj; Vol. VII; Documenca -collcgir Raczki 1877, Nr 55, str. 72.

201

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG
50 Urfirimc. griytufc japmsld. n.ikirnr wytnaroijącr 5Imary mają skłonność do —powkomórek w Ijśo
IMG50 —«p,    ---------- Wiir.i-i.ii.tf. -    " i; i
IMG50 Colitis pseudomembranaceae Clostridium difficile 5% ludzi - Clostridium difficile obecne w je
IMG50id 267 OłC« - ■ M UWXt.I M1NH NU M
IMG50 5. Inhibitory fotosyntezy - działają w większości przez glebę, wnikają przez liście i ko
IMG50id 309 I V ,lr i .1, ,K Itcjy IWW)W» r uw6ó( tatoM nk fldfli IM    lluą pM MI)
IMG50 LII PROZA MISTYCZNA Jasno wyłożone są te idee ogolne; bardziej szczegółowe interpretacje Chry
IMG50 Z* *™ ł* fcłow> »^no*Włł •
IMG50 KNR-y „zerówki", wydane przez Instytut Gospodarki Mieszkaniowej - Warszawa, np KNR 0-16
IMG$50 Woda jako źródło zakażeń H. pylori i H. pylori przeżywa 7 dni w wodzie i 10 dni w mleku w 4°C
IMG)50 30 I. Romantyczny „sposób odczuwa Estetyka średniowiecznej Północy SI nie mógłby zrodzić styl
IMG?50 jgptygnowainy nauczyciel. Nie stanie się ozorem, kto utracił nadzieję na znalezienie sensu w
IMG 50 oU. . IJOO/llimLU a# im; © ttu, cc -T

więcej podobnych podstron