Obraz1 (71)
HISTORIA I AKTUALNOŚĆ PROBLEMU 19
Problemy określania stosunków między społeczeństwem a jednostką ludzką nie były jedynie sprawą teorii. Wiązały się one najściślej z praktyką i potrzebami praktyki były wywoływane. Wszystkie ruchy społeczne, polityczne i umysłowe - obok różnych dążeń w zakresie ustroju gospodarczego, kultury, sytemu rządów politycznych — wysuwają sprawę granic uprawnień państwa oraz obowiązków i praw obywatela. Zasadniczym zagadnieniem w programach i ideologiach ruchów społecznych było w dziedzinie ustroju społecznego określenie stosunku jednostki do społeczeństwa. Dlatego właśnie relacja: człowiek -społeczeństwo w praktyce życia społecznego uznana została przez wielu myślicieli za tak zasadniczą, iż proces „pochłaniania” jednostki przez społeczeństwo lub podporządkowywania jej społeczeństwu i jego interesom uważano za główny proces dziejowy w historii ludzkiej. Poglądy historiozoficzne na ten temat rozwinęły się zarówno w postaci teorii „linearnych” (uznających jeden stały kierunek w rozwoju ludzkich dziejów, polegający na realizowaniu coraz większej wolności jednostki, lub — przeciwnie - wykrywających pogłębianie się i rozszerzanie w toku historycznego rozwoju podporządkowywania jednostki społeczeństwu), jak też w postaci teorii „cyklicznych” (głoszących, iż dzieje ludzkie polegają na zmiennym, powtarzającym się przechodzeniu społeczeństw ze stanów indywidualizmu do stanów kolektywizmu, wspólności czy też socjalizacji)1.
Nie inny charakter ma przecież historiozoficzna teoria Hegla o kierunku rozwoju historycznego, zdążającego od stanu braku wolności dla jednostki poprzez stany wolności dla jednego, wolności dla kilku do stanu wolności dla wszystkich ludzi. Podobny charakter miały koncepcje Guillame De Greefa, Henry Maine’a, głoszące, iż rozwój dziejowy toczy się od zupełnej zależności jednostek w społeczeństwach prymitywnych, opartych na władzy patriarchal-nej, i zmierza do stanu zupełnej wolności i współżycia między ludźmi opartego na dobrowolnych umowach2. Polski socjolog Kazimierz Kelles-Krauz ustalił socjologiczne prawo retrospekcji społecznej, głoszące, iż rozwój społeczny toczy się według dwóch antagonistycznych zasad, które „[...] obracają koło dialektycznego następstwa: indywidualizmu i socjalizmu”3, czyli przewagi inte-
P. S o r o k i n, Dynamiąue Socio-Culturelle et Evolutionnisme, [w:] tenże, Sociologie au XX siecle, Paris 1947, vol. I, s. 96 i n.; t e n ż e, Social and Cultural Dynamics, New Jork 1941, vol. 4.
C. C. Z i m m e r m a n, Patterns of Social Change, Washington 1956, s. 7; P. B a r t h, Die Philosophie der Geschicbte ais Soziologie, Leipzig 1915, s. 229.
K. Krauz, Socjologiczne prawo retrospekcji, odb. z „Ateneum”, Warszawa 1898, s. 14. Por. także: E. Abramowski, Kazimierz Krauz - Socjologiczne prawo retrospekcji, [w:]
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Obraz3 (68) 1/ HISTORIA I AKTUALNOŚĆ PROBLEMU 21 politycznej, a R. Linhardt określa je jako podstaw
obraz8 (71) historii zdrowej myśli, jak to jest jeszcze z mitem u Cassirera, albo jak u Freuda, do
Obraz (71) CECHY GRUPY 1. STRUKTURA RÓL zestaw określonych ról i wzajemnych stosun
obraz8 (71) historii zdrowej myśli, jak to jest jeszcze z mitem u Cassirera, albo jak u Freuda, do
obraz8 (71) historii zdrowej myśli, jak to jest jeszcze z mitem u Cassirera, albo jak u Freuda, do
71821 skanuj0004 (563) problemy terminologiczne stosunki międzynarodowe International relations) czy
Ad. 2 S Określenie relacji między zbiorowością a jednostką , jaka jest relacja i co ma wpływ na twor
10. Ekonomiczna efektywność: a) Określa stosunek między
1. Wprowadzenie 1.1. Zarysowanie problemu Określenie aktualnego stanu cieków i rzek jest niezwykle w
19 V 2018 r.PROGRAM aktualnych problemów archiwistyki
TEMATY KULTUROZNAWCZECZĘŚĆ ICXXIII. CZYM JEST KULTURA (HISTORIA I AKTUALNOŚĆ). GŁÓWNE PROBLEMY TEORI
więcej podobnych podstron