Obraz02 (10)
•' Staropolska poezja ziemiańska ■
Kochanowski, mierząc wielkość tematu godnego uwiecznienia w poezji, godnego więc pochwały, upływem czasu, godzin dnia potrzebnych na wykonanie tej pochwały, wpisywał swojego „bohatera”, „wieś spokojną”, do kręgu tematów wielkich, których opiewanie jest zadaniem poezji i poety. Równocześnie poeta dokonał literackiej nobilitacji wieśniaka, ziemianina, „oracza”, który m.in. za sprawą Jana z Czarnolasu wszedł do grona boha-te?ów“Iiferackich jako rzeczywisty bohater epoki, eliminując w tej funkcji, a w każdym razie na jedno przynajmniej stulecie usuwając w cień, rycerza i świętego.
Kochanowski zarazem w ramie kompozycyjnej pieśni Panny XII obwieścił — pierwszy w literaturze polskiej i tym samym pierwszy w poezji ziemiańskiej — przymierze poezji ze wsią. A także nadał temu przymierzu sens osobisty, odniósł je do własnego warsztatu poetyckiego, podkreślając, że ten „głos”, który „zdoła chwale” wsi, a więc w należyty sposób przedstawi jej uroki i wartości, jej pożytki i jej wczasy — to jego własny, „mój głos”. Co potwierdził także w łacińskiej Elegii III 11 „Urbis ama-tori si nostra Thalia videtur.„”, wskazując na wiejski rodowód swojej muzy:
Jeśli ci, Stanisławie, miłośniku miasta,
Talia ma wiejską zda się, wiedz: ze wsi wyrasta.1
Owo znaczące dla kształtu i dla rozwoju literatury polskiej w w. XVI i w następnych stuleciach, tak dobitnie wyakcentowane w twórczości czarnoleskiego mistrza, przymierze poezji ze wsią pozostawało w nader ścisłym związku ze zjawiskami życia społecznego i gospodarczego epoki renesansu, było świadectwem dokonanych już zupełnie za życia Kochanowskiego doniosłych przemian ekonomicznych i politycznych, a zarazem przemian w kulturze i świadomości społecznej.
Wieś i życie ziemianina na wsi jako temat poezji — to symptomy nowych czasów- Od połowy wieku XV zaczyna się~w sposób zasadniczy zmieniać dotychczasowy system wartości i obowiązująca hierarchia ważności. Najpierw w ekonomice, potem w polityce i kulturze-^Szlachta rycerska przekształca się konsekwentnie w szlachtę ziemiańską. Ziemianin jest więc nowym człowiekiem, najpierw nowym zawodem, rychło jednak i nową wartością: społeczną, ideową, kulturową, wreszcie moralną. Poezja ziemiańska XVI wieku towarzyszy tym wszystkim przemianom, jest ich świadectwem, obrazem, a zarazem czynnikiem konstytuują-
Elegię Kochanowskiego cytujemy według wydania: J. Kochanowski, Elegii ksiąg czworo, przełożył L Stall, Warszawa 1955.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
49158 Obraz06 (10) ■ Staropolska poezja ziemiańska • Ujawnił w ten sposób Kochanowski zarazem opory
Obraz00 (10) • Staropolska poezja ziemiańska • i publicystyczną. W takim ujęciu termin „poezja ziemi
Obraz04 (10) • Staropolska poezja ziemiańska ■ i najbardziej charakterystycznym elementem owych prze
Obraz08 (10) Staropolska poezja ziemiańska • Możliwość zbytu produktów rolnych, obojętnie — w kraju
52952 Obraz)9 (10) STAROPOLSKA POEZJA ZIEMIAŃSKA Poezja ziemiańska, a więc twórczość poetów i pisarz
Obraz)9 (10) STAROPOLSKA POEZJA ZIEMIAŃSKA Poezja ziemiańska, a więc twórczość poetów i pisarzy wywo
Obraz10 (10) ■ Staropolska poezja ziemiańska ■ prawach politycznych, utrudniając, a z czasem i uniem
więcej podobnych podstron