Obrazc9 (2)

PODSTAWOWE PROCESY UCZENIA SIĘ

zdolnościach do osiągania sukcesów korzystali bardziej niż uczniowie mniej zdolni. Należy to zmienić — domagał się Bloom — za pomocą uczenia się osiągającego cel. Uczniowie mniej zdolni powinni pobierać dodatkowe lekcje tak długo, aż ich osiągnięcia dopasują się do rezultatów uczniów uzdolnionych. Bloom przyznaje tym samym nauczaniu funkcję zmniejszania różnic między dziećmi. „Biedni" muszą się wzbogacić tak, by nic nie odebrać „bogaczom".

Przeprowadzone badania wykazały, że wszyscy uczniowie, ale przede wszystkim ci słabsi, odnosili lepsze wyniki, kiedy nauczyciel w zgodzie z koncepcją Blooma koncentrował się na szczególnych zdolnościach ucznia, zapewniając mu dodatkowe nauczanie. Ci, którzy znają realia codziennej pracy szkolnej,

Rozkład osiągnięć po zadaniu 3.

A. Tradycyjne nauczanie

zadanie

dydaktyczne

zadanie

dytWdyczm

Rozkład osiągnięć

B. Uczenie się osiągające cel

zadanie

dydaktyczne

Rozkład osiągnięć

Rydna 3.4

Zattadane przez Benjamina Blooma zmiany zachowań związanych z osiąganiem postępów przez uczniów w ramach tradycyjnego nauczania i uczenia się osiągającego cel

PSYCHOLOGIA KSZTAŁCENIA 171

zapytają zapewne, skąd nauczyciel ma wziąć dodatkowy czas dla słabszych uczniów. Nauczycielowi pozostaje tylko jedna możliwość — pracować z poszczególnymi uczniami, kiedy ci bardziej uzdolnieni udadzą się do domu. TYze-ba więc znaleźć rozwiązanie problemu dodatkowych lekcji, czemu służą między innymi badania modelowe (Kulik i in., 1990; Slavin, 1987).

3.2.6.3

Rozróżnienie między biernym a aktywnym uczestnictwem w lekcji

Uczniów można podzielić nie tylko według ewentualnej szybkości osiągania postępów w nauce, lecz również pod względem ich aktywnego uczestnictwa w zajęciach. Między tymi wartościami istnieje zresztą dość jednoznaczna zależność: uczniowie o lepszych wynikach biorą bardziej intensywny udział w zajęciach niż uczniowie słabsi (Greenwood i in., 1984). Uzasadniony jest więc podział uczniów według tego, czy biorą aktywny, czy pasywny udział w lekcji. Aktywne uczestnictwo zachodzi wtedy, kiedy uczeń w sposób widoczny dla każdego obserwatora wykonuje jakąś czynność: dokonuje matematycznych obliczeń, pisze coś w zeszycie, próbuje przy użyciu ciężarków utrzymać wagę w stanie równowagi lub udziela odpowiedzi na pytanie nauczyciela. W wypadku biernego uczestnictwa uczeń milcząco przysłuchuje się lekcji, czeka na pomoc nauczyciela lub tylko słucha, gdy inni czytąją tekst.

W obu wypadkach nie chodzi o ogólną cechę ucznia, lecz o cechę, która dotyczy określonej sytuacji dydaktycznej. Uczeń może więc w jednej sytuacji uczestniczyć aktywnie, a w drugiej pasywnie. W ramach perspektywy beha-wiorystycznej zawsze jednak należy zmierzać do osiągnięcia możliwie wysokiego poziomu zaangażowania każdego ucznia. Ponieważ każda forma zachowania powinna powodować w miarę pozytywne konsekwencje, z postawy behawiorystycznej wynika postulat stawiania przed uczniami zadań, na które w 80—90% powinny następować trafne reakcje, a więc zadań, które można określić jako łatwe.

3.2.6.4

Określenie odpowiednich konsekwencji zachowania. Przykład pochwały nauczyciela

Przed kilkoma laty na niektórych samochodach widać było naklejki z pytaniem: „Czy pochwaliłeś już dziś swoje dziecko?”. W ten sposób kierowcy chcieli prawdopodobnie wyrazić pogląd, że dzieci są zbyt rzadko chwalone. Jak