P1130650 resize

Dziś jeszcze nie da się ściśle określić zasięgu kultury mierzanowickiej w kierunku zachodnim, północnym i północno-wschodnim. Na podstawie jedynie luźnych znalezisk przypuszczać można, że obejmuje ona także bezpośrednie obrzeżenie Wyżyny Małopolskiej, granicząc bądź też przenikając się z zespołami kulturowymi o cechach schyłkowo-sznurowych, a przede wszystkim kultury Chłopice-Veselć, której elementy poza terenami lessowymi dorzecza górnej Wisły trwają aż do samego końca okresu wczesnego brązu. Dzieje się to na pewno na obszarach piaszczystych nad górną Pilicą i Kamienną. W kierunku północno-wschodnim kultura nasza wchodzi prawdopodobnie na teren Wyżyny Lubelskiej, a we wschodniej jej części styka się z kulturą strzyżewską (ryc. 12, 13).

Kulturę mierzanowicką można podzielić na podstawie ceramiki z osad na 3 grupy, a mianowicie: sambo-rzecką, pleszowską i iwanowicką. Pierwsza z nich obejmuje głównie Wyżynę Sandomierską, sięgając na zachodzie mniej więcej po Nidę. Dwie następne występują w zachodniej części Wyżyny Małopolskiej oraz na Pogórzu Wielickim i w Beskidzie Sądeckim. Grupy te, jak się obecnie wydaje, nie są sobie całkiem współczesne. Będzie jeszcze o tym mowa w dalszej części niniejszego rozdziału. Na razie omówimy poszczególne dziedziny kultury mierzanowickiej łącznie we wszystkich trzech grupach.

Osady

Nasze rozpoznanie położenia, wielkości i wewnętrznej struktury osad nie jest jeszcze pełne; wynika to z frag-. mentarycznego stanu ich zbadania. Większe osady były, jak się zdaje, lokowane przeważnie na wierzchołkach lub nasłonecznionych stokach wzniesień, jednak zawsze w pobliżu dolin rzecznych. Niektóre z nich były już z natury obronne. Na najpełniej dotąd przebadanej, tak właśnie ulokowanej osadzie w Iwanowicach stwierdzono poza tym istnienie rowu (głębokości do 3 m, szerokości 5-7 m), któremu pierwotnie musiał odpowiadać wał ziemny, powstały chociażby z gliny wybranej przy jego kopaniu. W celu dodatkowego utrudnienia przejścia przez suchy chyba rów rozmieszczono na jego dnie dość gęsto pale, przeplatane być może łoziną, a także układano poziomo żerdzie zapewne z nie obciętymi całkiem gałęziami (rodzaj używanych dzisiaj ostrewek do suszenia siana) stanowiące rodzaj zasieku. Otaczanie osad głębokimi rowami i wałami jest zjawiskiem rozpowszechnionym w początkach epoki brązu na terenie Kotliny Karpackiej. Tak ufortyfikowane osiedla (lub też z rowami broniącymi tylko części osady) występują między innymi w kulturze hatvańskiej (N. Kalicz 1960, 1968) na Węgrzech i otomańskiej w Rumunii (ryc. 11). W kulturze mierzanowickiej znamy też osady położone nisko, na terasach rzecznych tuż nad dolinami zalewowymi rzek, które jednak rozmiarami wydają się ustępować osiedlom na wzgórzach (ryc. 16). W niektóiych regionach wyżyn lessowych ten typ nizinnego położenia osad wyraźnie przeważał. Na piaskach Niecki Nidziańskiej osady lokowano z natury rzeczy na nadrzecznych wydmach, kępach i innych suchszych miejscach. Sądząc po rozrzucie materiału powierzchniowego były one nieduże, niejednokrotnie sprawiają wrażenie obozowisk.    I

Z większymi osiedlami typu Iwanowice związane były mniejsze filialne lub sezonowe obozowiska zakładane w miejscach wypasu bydła, oddalonych prac polnych albo eksploatacji złóż surowca krzemiennego (ryc. 13). Z tą ostatnią czynnością wiążą się niechybnie ślady krótkotrwałego pobytu ludności mierzanowickiej w niektórych jaskiniach jurajskich, np. „Nad Mosurem Starym, Dużej” w Grodzisku pod Ojcowem (E. Rook 1970, s. 64) lub w Tyńcu pod Krakowem (M. Fraś, J. Olszowski 1971).

Na terenie Wyżyny Małopolskiej obserwuje się koncentrację osiedli mierzanowickich wraz z osadami filialnymi

Ryc. 16. Położenie stanowisk kultury mierzanowickiej w rejonie Kotlinki Iwanowickiej

1 - osada, 2— llady —(vozią) osady, 3 - cmentarzysko. 4 - miejsca pojedynczych znalezisk zabytków

t — PraJUatoria ziem polskich ... t. Ili

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Magazyn6t501 741 INWESTYCJE stęp techniczny nie jest równomierny i nie da się ściśle przewidzieć.
Hazard R-A-W Nie da się jednoznacznie określić, jaką wartość rejestru pobierze druga instrukcja -
P6240098 Egznraia z fizyki I rok G. i K. Zestaw pytań nr 2 ^ yj^A_    j F. Nie da się
-55°C warstwa ozonowa 40 km Grubość atmosfery nie daje się ściśle określić. W miarę oddalania się od
GŁÓWNA BIBLIOTEKA LEKARSKA — WCZORAJ I DZIŚ 31 przychodzi: że nie. Obojętność takowa nie da się nicz
DSCF6410 dowódcy XIII i XV korpusu. Działa jeszcze tkwią po lasach i muszą zostać zebrane. Nie da si
skanuj0018 (137) •    Poruszać się w ściśle określonym szyku, a w szczególności samow
330 HELENA. VI. 17 b. dzimierzem Wasilkowicem nie da się wytłomaczyć innymi co do czasu bliższymi
330 HELENA. VI. 17 b. dzimierzem Wasilkowicem nie da się wytłomaczyć innymi co do czasu bliższymi
58 DYTRYK. 1. 13. poprzednio (I. 12 a), małżeństwo takie w ogóle nie istniało. Wreszcie nie da się
img298 Obecnie wszystkie zmienne niebazowe mają dodatnie kryterium simpleks, a więc wartości funkcji
mi w ubóstwie, „pozbawionych przywilejów” i „wyrzuconych na śmietnik”. Procesów tych nie da się

więcej podobnych podstron