otoki). Ząjęęie portów fenickich odcięło Persów od ich floty, która saslada* teras w rękach Macedończyków i, zgodnie z oczekiwaniami Aleksandra, otwory. k> armii macedońskiej drogę do Egiptu.
W Egipcie witano Aleksandra jako wyzwoliciela spod perskiego panowano Kapłani w Merafis uhonorowali go podwójną koroną faraonów. Z krótkim palę. tam Aleksandra w tym krąju (zima 332/331 r.) związane są dwa wydaraafc o ogromnym znaczeniu dla oceny postaci i dzieła Macedończyka: założenie Alt), sandrii i wizyta w oazie Siwa. w wyroczni Zeusa-Amona, gdzie powitany tocttj jako cyn boga.
Wiosną 331 r. Aleksander realizując plan dotarcia do serca państwa perskie, go opadał Egipt i przez tereny Palestyny, Feniąji i Syrii skierował się ku Eufratowi. Otrzymał wówczas od Dariusza ponowną propozycją zawarcia pokęju. Krój perski gwarantował mu ręką jedną} ze swoich córek, ogromny posag i uznaa# władzy Aleksandra na terenach ietących na zachód od Eufratu. Bez względną rzeczywiste intencje Dariusza — być moie chciał jedynie zyskać na czasie -propozycja ta była dla Aleksandra bardzo korzystna i część jego otoczenia optowała za jąj przyjęciem (np. Parmenion). Jej odrzucenie było jednomaaaja sygnałem, te młody król myśli o opanowaniu całego imperium perskiego. Wota takiej postawy Macedończyka Dariuszowi nie pozostało nic innego, jak przygotować się do ostztecznę luzgiywkL
Armia Dariusza oczekiwała Aleksandra koło Gaugameli (331 r. p.n.e.) nać górnym Tygrysem, niedaleko Babilonu. Ukształtowanie terenu sprzyjało Per. sam, bowiem na rorlegtąj równinie armia perska miała szansę w pełni wykony-stać swoją ptwwąą liczebną i zawsze groźną konnicę. Aleksander nie dopuid jednak do przęjęaa inicjatywy przez Dariusza; najpierw zwlekał z przyjęciem bitwy, a następnie o doświadczeniu spod lasos uderzył bezpośrednio
aa oddziały Widnego Króla. I podobnie jak w tamtej bitwie król
perski cząjąc się osobiście zagrożony porzucił swoją armię. Po bitwie pod Gan-gamslą armia panka przestała istnieć, a przed Aleksandrem stanęły otworem stolic* monarchii Arhemsaidów: Babilon, Suza, Persepolis i Ekbatana.
Babilon i Bosa zostały ząjęte bez walki. W Babilonie, gdzie tamtejsi kapłani boga Mawtntf byli wrogo nastawieni do Acheraenidów, witano Aleksandra jaka wyzwoliciela i uczczono go boskimi honorami. Przejęcie skarbca królów perskich, który znajdował się w Suzie. uwolniło Macedończyków od ciągłych kłopotów finansowych.
Z Buzy ruszył Aleksander w głąb Perąji i po krótkiej walce otworzył aobie drogę do Perze polis i Pasargade. gdzie znajdował się grób Cyrusa, założyciela państwa, onuc do Ekbatany, stolicy Medów. W Persepolis, za przyzwolenie* Aleksandra, żołnierze spalili znajdujące się w mieście pałace królewskie Ty* mj zrealizowany został symboliczny cel wyprawy przeciwko Perąji - zemsta za zniszczenia poczynione w Grecji przez Kaarksesa.
Podbój wschodnich prowincji monarchii achkmenidów. W llpcu 830 r BMtOO, jeden s satrapów, zamordował Dariusza III. Aleksander nakazał poda-
wad króla w grobowca Achemenidów w Pasargade i osobiście przewodniczył uroczystościom pogrzebowym, co w trsdyęji macedońskiej zarezerwowane było dla następcy tronu. Następnym krokiem do przejęcia spuścizny po Achemeni-dach był rozkaz ścigania Besaosa jako królobójcy i uzurpatora. Był to przełomowy moment w dziejach wschodniej wyprawy Aleksandra. Od tej bowiem chwili Aleksander uznawał się za sukcesora ostatniego z Achemenidów. Na wschód, ku nąjdalszym prowincjom perskiego imperium ruszał więc nie jako zdobywca, ale jako król Perąji, przywracający łączność tych ziem z monarchią, i mściciel Dariusza (Beaaos był satrapą leżącej daleko na Wschodzie Baktrii).
Nowa polityka Aleksandra spotkała się z niechęcią części jego macedońskiego otoczenia. Zastrzeżenia mieli przede wszystkim dawni towarzysze Filipa, dla których przyjęcie sukcesji po Achemenidach było szczególnie trudne do zaakceptowania. Aleksander zdawał sobie sprawę z tych nastrojów i postanowił rozprawić się z ewentualną opozycją przed wyruszeniem na Wschód.
Nąj większym auto rytem pośród macedońskich dostojników cieszył się niewątpliwie Parmenion, który od początku wyprawy przeciwstawiał się nąjbar-dziej awanturniczym pomysłom młodego króla, dlatego też to przeciwko jego rodzinie skierował nąjpierw swój gniew Aleksander. Filotas, syn Pa mieniona, dowodzący jazdą macedońską, został oskarżony o udział w spisku przeciwko królowi i skazany na śmierć przez zgromadzenie armii macedońskiej. W trakcie śledztwa miał przyznać, że jego ojciec wiedział o całej sprawie. Z rozkazu Aleksandra Parmenion został zamordowany w Ekbatanie. Po pozbyciu się Parmenio-na i Filotasa Aleksander odsunął od najwyższych stanowisk w armii większość starszych oficerów i powierzył je swoim rówieśnikom gotowym realizować jego plany.
Wiatach 330-328 Macedończycy zajęli Drangianę, Arachoąję oraz Baktrię i Sogdlanę czyli obszary leżące już za górami Hindukusz. Czerpiąc z ogromnego skarbca królów perskich, Aleksander zaciągał najemników i osadzat ich na zajmowanych ziemiach zabezpieczając w ten sposób swoje panowanie w tych odległych rąjonach. Temu samemu celowi służyła też polityka zjednywania sobie miąjscowąj arystokracji, a jej ważnym elementem były małżeństwa macedońskich oficerów z córkami tamtejszej elity. Sam król dał przykład swoim towarzyszom żeniąc się z Roksaną, córką sogdiańskiego dostojnika.
WYPRAWA ALEKSANDRA DO INDIŁ Na przełomie 326/326 r. Aleksander kierowany paąją zdobywcy i wieściami o bogactwach indyjskich władców dotarł do doliny Indusu. WIV w. p.n.e. obszary te leżały już poza granicami państwa perskiego i żadne względy polityczne i militarne nie przemawiały za kontynuowaniem wyprawy. Historycy nie mąją też wątpliwości, że Aleksander zamierzał iść dalej, przynajmniej do brzegów Gangesu, ale jego marzeniem było prawdopodobnie osiągnięcie krańców zamieszkałego świata.
W realizacji planów przeszkodzili mu jego żołnierze. Dla nich wojna skończyła się wraz ze śmiercią Dariusza, osiągnęli bowiem to, po co do Azji przyszli -podbili Perąję. Dalej na Wschód poszli powodowani przywiązaniem do swojego
365