R III s 5

100 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII

(1985) podawali myszom wodę z sacharyną (myszy uwielbiają taki napój). Następnie połączono podawanie myszom słodzonej sacharyną wody ze wstrzykiwaniem im środka osłabiającego układ odpornościowy. Później zwierzęta te wykazywały objawy immunosupresji, czyli osłabienia reakcji odpornościowych po podaniu im wody z sacharyną (bez zastrzyku). Obecnie prowadzi się badania, których celem jest ustalenie, czy możliwy jest proces odwrotny. Szczury laboratoryjne wystawiono na silny zapach kamfory, a następnie wstrzyknięto im środek wzmacniający reakcje odpornościowe. Wstępne wyniki wykazały, że sam zapach kamfory stał się warunkowym bodźcem wywołującym zwiększoną reakcję odpornościową.

Jeżeli ta sama strategia okaże się skuteczna u ludzi, to są podstawy, by wierzyć, że pewnego dnia stanie się możliwe zwiększenie naszej odporności na choroby (reakcja warunkowa) za pomocą niemedycznego bodźca warunkowego. Na przykład wyobraź sobie, że kiedy czujesz początki przeziębienia lub grypy, włączasz płytę CD ze swoją specjalnie warunkowaną klasycznie „muzyką wzmacniającą reakcję odpornościową”. Gdy muzyka rozbrzmiewa w pokoju, pojawia się reakcja warunkowa na ten bodziec, czyli wzrost Twojej odporności i powstrzymanie rozwoju choroby.

Dowodem nieprzerwanego wpływu odkryć Pawłowa na współczesne badania psychologiczne jest to, że w latach 1997-2000 (czyli od poprzedniego wydania niniejszej książki) jego praca, która stanowi podstawę niniejszego omówienia, była cytowana przez autorów ponad 220 artykułów naukowych. Szczególnie ekscytująca, ostatnio prowadzona praca badawcza koncentruje się na tym, jak można wykorzystać teorię Pawłowa, pomagając ludziom przezwyciężać lęki, panikę i stres za pomocą zmiany ich sposobu oddychania (Ley, 1999). Praca ta stanowi przykład stosunkowo nowego podejścia do leczenia zaburzeń lękowych, zwanego psychofizjologią oddechową. Zgodnie z tą metodą ciało jest warunkowane, by odruchowo odpierać nadchodzący atak paniki za pomocą zmian w sposobie oddychania przy niewielkim świadomym udziale osoby, której to dotyczy.

WNIOSKI

Już tych kilka przykładów wyraźnie pokazuje, jak ogromny wpływ wywarł Pawłów na psychologię. Niewielu naukowców w tak wielkim stopniu oddziałało na jakąkolwiek dziedzinę wiedzy. Warunkowanie klasyczne to jedna z najważniejszych teorii, na których opiera się współczesna psychologia. Być może nawet bez udziału Pawiowa behawioryści w ciągu dziesiątków lat odkryliby większość tych zasad. A jednak nie wydaje się prawdopodobne, aby powstała tak spójna, elegancka i w tak zrozumiały sposób przedstawiona teoria odruchów warunkowych, gdyby Pawłów nie podjął ryzykownej dla swojej kariery decyzji i nie odważył się wkroczyć bez mapy na nieznany teren wątpliwej nauki, jaką była dziewiętnastowieczna psychologia.

Ader, R., Cohen, N. (1985). CNS-immune system interactions: Conditioning phenomena. Behavioral and Brain Sciences, 8, 379-394.

Epstein, L., Paluch, R., Coleman, K. (1996). Differences in salivation to repeated food cues in obese and non-obese wo-men. Psychosomatic Medicme, 58(2), 160-164.

Fredrikson, M., Annas, P., Wik, G. (1997). Parental history, aversive exposure, and the development of snake and spider phobias in women. Behavioral Research and Therapy, 35(1), 23-28.

Gustafson, C. R., Garda, J., Hawkins, W., Rusiniak, K. (1974). Coyote predation control by aversive conditioning. Science, 184, 581-583.

King, N., Ollendick, T., Murphy, G., Muris, P. (2000). Animal phobias in children: Etiology, assessment and treatment. Clini-cal Psychology and Psychotherapy, 7(1), 11-21.

Ley, R. (1999). The modification of breathing behavior: Pavlovian and operant control in emotion and cognition. Behavior Modification, 23(3), 441-479.

EMOCJE MAŁEGO ALBERTA

Walson, J. B„ Raynor, R. (1920). Conditioned emotional responses.

Journal of Experimental Psychology, 3,1-14.'

Czy zastanawiałeś(-aś) się kiedyś nad tym, skąd się biorą Twoje reakcje emocjonalne? Jeżeli tak, to nie jesteś odosobniony(-a). Zagadnienie pochodzenia emocji frapowało uczonych od początków istnienia psychologii. Dowody na to częściowo można znaleźć w tej książce, cztery omawiane w niej prace dotyczą bezpośrednio reakcji emocjonalnych (rozdział 5, Harlow, 1958; rozdział 6, Ekman, Friesen, 1971; rozdział 8, Seligman, Maier, 1967; rozdział 9, Wolpe, 1961). Omawiane teraz prace badawcze Watsona i Raynor dotyczące warunkowych reakcji emocjonalnych odegrały ogromną rolę po opublikowaniu ich ponad 70 lat temu i pozostają inspirujące po dziś dzień. Niełatwo byłoby znaleźć podręcznik psychologii ogólnej lub podręcznik na temat uczenia się i zachowań, który nie zamieszczałby podsumowania wyników ich badań.

Ta praca zawdzięcza historyczne znaczenie nie tylko wynikom badań, ale również pionierskiemu wkroczeniu na nowe terytoria w psychologii. Gdybyśmy się mogli cofnąć w czasie do przełomu wieków i odczuć, czym była wówczas psychologia, zauważylibyśmy, że była prawie całkowicie zdominowana przez Zygmunta Freuda (zob. artykuł Anny Freud na ten temat w rozdziale 8). Psychoanalityczne podejście Freuda do zachowań ludzkich opierało się na przekonaniu, że motywują nas nieświadome instynkty i wyparte konflikty z okresu wczesnego dzieciństwa. Posługując się uproszczonymi freudowskimi kategoriami, można by powiedzieć, że zachowanie, a szczególnie emocje są wytwarzane wewnątrz człowieka w wyniku procesów biologicznych i instynktownych.

W latach dwudziestych XX wieku w psychologii do głosu doszli przedstawiciele nowego nurtu, zwanego behawioryzmem. Na ich czele stali Pawłów i Watson. Poglą-* Opis tego badania w języku polskim: J. B. Watson (1990) Behawioryzm oraz psychologia, jak ją widzi behawiorysla. W-wa: PWN (s.230-237). (przyp. red.).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
R III s 13 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII Schneider, S., Morris. E. (1987).
R III s 7 104 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII Tabela 3.1 Kolejność bodźców, j
R III s 9 108 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGIIODPUKAĆ W NIEMALOWANE DREWNO! Sk
R III s 3 96 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII w ustach, wzdrygnięcie się spowo
R III s 8 I 06 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII prowadzenia prac badawczych na
17569 R III s 2 94 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII a Twoją niegdysiejszą wizy
10634 R III s 4 98 40 PRAC BADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII Znaczenie i zastosowanie p

więcej podobnych podstron