Pilch009

ZŁ Pedagogika Społeczna 4/2008

nych postaw człowieka wobec rzeczywistości, które za A. Giddensem można tak nazwać (Sztompka, 2002, s. 578):

1. Pragmatyczna akceptacja - oznaczająca zajęcie się swoim, małym światem trosk i przeciwności porzucając mrzonki o globalnej naprawie świata.

2. Konsekwentny optymizm wyrażający się w wierze, że zagrożenia są do uniknięcia bądź dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności bądź rozumnemu działaniu człowieka. Jego odwrotnością jest cyniczny pesymizm oznaczający brak wiary w jakiekolwiek możliwości odwrócenia złego losu.

3. Radykalna walka - zawierająca postulat czynnego i wspólnego przeciwstawiania się złu i zagrożeniom.

Uważam, że trzecia strategia działania wzbogacona o ostrożność i trzeźwą ocenę możliwości przeciwdziałania globalnym zagrożeniom może przynieść najlepsze owoce w modernizowaniu i ulepszaniu otaczającego nas świata.

Ale bardziej uniwersalne, a zarazem bardziej instruktywne wydają mi się być sformułowane przez A. Przecławską i W. Theissa naczelne idee — przeświadczenia, które klasyczna pedagogika społeczna zbudowała i wokół których organizuje swoją społeczną misję:

1. Idea edukacj i społecznej - to postulat oświecenia, uświadomienia ludziom ich natury i misji.

2. Idea podmiotowości - uparta wiara w to, iż nawet wobec potęgi globalizacji i bezwładności świata „siły ludzkie” są twórczą i reformującą siłą.

3. Idee sprawiedliwości społecznej - wprawdzie wydaje się ta idea najbardziej nieosiągalnym stanem, ale jako cel i zasada - nie ma sobie równych w historii.

4. Idea pomocniczości - postulat nałożony na instytucje i zbiorowości skutecznej pomocy wszystkim potrzebującym jednostkom, grupom i środowiskom społecznym (Przecławska, Theiss, red., 1996).

W tych ideach — postulatach zawiera się pozytywistyczne z ducha przekonanie K.R. Poppera iż „człowiek jest odpowiedzialny za przyszłość, która ma być lepsza od teraźniejszości”.

Konkluzje

Namysł na istotę przemian prowadzi do ważnego stwierdzenia. Rzeczywistość, która nas otacza jest zmienna ze swej natury. Natomiast zasady, którymi kierujemy się w jej postrzeganiu i ocenie są względnie stałe. Zmienność świata i stałość zasad pozwala na ustalenie podstawowych zadań dla pedagogiki społecznej w trzech obszarach.

1. Zadania wewnętrzne, skierowane na określenie tożsamości przedmiotowej dyscypliny, na budowanie założeń metodologicznych gwarantujących autonomię przedmiotową i perspektywy rozwoju.

2. Obszar aktywności normatywno-aksjologicznej. Pedagogika wychodzi na zewnątrz, opisuje świat spotkany, diagnozuje i ocenia. To świat konfliktów i zagrożeń. Nie można go skutecznie reformować, jeśli powstrzymamy się od oceny, kwalifikacji aksjologicznej. Życie człowieka - jak powiedział Pascal — zanurzone jest bowiem w moralności.

3. Tworzenie warunków życia - orientacja pragmatyczna. To najbardziej pierwotna reguła pedagogiki społecznej: budować nowy świat własnymi siłami, według humanistycznych ideałów, unikając przy tym identyfikacji z narzuconymi bądź modnymi prądami ideowymi. Te bowiem prowadzą tylko na manowce. Socjalizm w polityce społecznej deklarował serce Matki Teresy i rozum idioty. Kapitalizm ma rozum jak megakomputer, ale serca dla polityki społecznej ma tyleż, ile ów megakomputer. Dlatego w praktyce pedagogiki społecznej bezpieczniej kierować się nie wzniosłymi ideologiami, lecz praktycznym nakazem M.S. Grundviga: „czynem dnia powinno . być otarcie jednej łzy nieszczęśliwego dziecka”.

, Na koniec proponuję spojrzeć na rozważane sprawy z perspektywy interdyscyplinarnej. Często bowiem na społeczne problemy demokracji, egalitaryzmu, sprawiedliwości społecznej i inne atrybuty humanizmu patrzy się jako na mrzonki nie chodzących po ziemi idealistów. Często używa się jako kontrargumentu słynnego powiedzenia Billa Clintona z początków jego prezydentury, którym miał się rzekomo przywoływać do porządku w polityce społecznej: |,gospodarka - durniu”. Była to rzekomo trzeźwa ocena strategii rozwoju społeczeństwa amerykańskiego, która przyznawała tzw. „niewidzialnej ręce |ynku” — rolę ręki opatrzności. Niezwykle pouczający w tej sytuacji jest świecy wskaźnik rozwoju krajów Unii Europejskiej uwzględniający różne kryteria |ego rozwoju; od systemu bankowego poczynając na opiece prenatalnej ikóńcząc, od wolności gospodarki poczynając na liczbie przestępstw kończąc.

GOSPODARKA		SPOŁECZEŃSTWO
7 kryteriów Maksymalna liczba punktów: 700		11 kryter Maksymalna liczba	ów punktów: 1100
ill Dania	573,28	1. Szwecja	870,83
12. Holandia	563,33	2. Holandia	851,58
'r 3.. Szwecja	534,44	3. Dania	844,46
4. Luksemburg	532,00	4. Austria	830,75
r. 5. Finlandia	528,86	5. Grecja	825,78
2 Ł Litwa	372,99	20. Węgry	640,83
25. Polska	334,65	22. Polska	635,55
27. Rumunia	305,96	27. Litwa	543.67