S5000283

| raźniej w okresie następnym. Bryłki surowca I stwierdzono w jednym skarbie z I okresu epoki [brązu, dla okresu następnego wymienić można dwa zespoły⁵⁸. Dyskutowana jest funkcja bardzo częstych u nas naszyjników z I okresu epoki brązu, które zapewne pełniły też funkcję brył surowca miedzianego^S9. Rzadkie są Skarby zawierające złom brązowy, co dobrze odpowiada stosunkom [ panującym na terenach ościennych⁶⁰.

Na szczególną uwagę zasługuje problem narzędzi brązowników w zespołach z 1 okresu epoki brązu. Chodzi tu o dłutka (uważane przeważnie za narzędzia do ornamentowania i wykończania -przedmiotów brązowych) oraz młoty kamienne⁶¹. Występują one w grobach kultur: unietyckiej i iwieńskiej oraz w skarbach na całym omawianym terenie. Stosunkowo najpewniejszy grób metalurga to zespół ze Skarbienie, zawierający także ozdoby złote i bursztynowe, ponadto wymienić trzeba grób z Kotli, zawierający m.in. berło sztyletowe oraz grób D z kurhanu I w Łękach Małych ze złotymi i bursztynowymi ozdobami, siekierką i sztyletem. Istnienie takich grobów oznacza społeczną akceptację producenta-brązownika, wyrażającą się wprowadzeniem tego zajęcia do zespołu wyobrażeń o świecie pozagrobowym ®². Również w skarbach dłuta występują niekiedy z tego rodzaju przedmiotami (Wąsosz, Przysieka Polska, Wrocław-Gądów). Na sąsiednich terenach tak bogate zespoły z narzędziami metalurgów należą do rzadkości⁶³. Występowanie przedmiotów o znacznej wartości oraz przedmiotów, stanowiących zapewne oznaki prestiżu społecznego⁶⁴, w

⁶⁸ W. Sarnowska: Kultura unietycka..., s. 352 oraz J. Kostrzewski: Wytwórczość metalurgiczna..., s. 184.

“ Por. J. Dąbrowski: Zabytki metalowe.., s. 70 i n. oraz W. Sarnowska: Kultura unietycka..., s. 91 i n.

**J. Kostrzewski:    Wytwórczość metalurgicz

na.., s. 184. Dla I okresu epoki brązu wymienić można np. skarb z Wrocławia-Pilczyc (W. Sarnowska: Kultura unietycka..., s. 243 i n., ryc. 89), por. też V. Furmanek: Bronzovś industrie stfedodunajskć mohylovć kultury na Moravć, „Slovenska Archeologia” T. XXI, 1973, s. 132.    w

^c) W. Sarnowska: Kultura unietycka.., s. 63 i n. •* W. A. von Brunn: Frlłhe soziale Schichtungen im Nordischen Kreis und bei den Germanen, „Fest-schrift des Rómisch-Germanischen Zentralmuseums in Mainz”, T. III, 1953, s. 24 1 n.

ⁿ Na podobieństwa z kurhanem w Leubingen zwracano już uwagę, por. K. H. Otto: Soziologisches zur Leubinger Gruppe der Aunjetitzer Kultur, „Ausgrabun-gen und Fundę”, T. 3, 1958, s. 209.

** O wartości przedmiotów złotych por. K. Rands-borg: Social Stratillcatlon in Early Bronze Age Den-mark, „Praehistorische Zeitschrift” T. 49, 1974, s. 46 i n, a o symbolach pozycji społecznej w kulturze unietyckiej np. G. B i 11 i g: Das Prunkbeil von Schweta, „Arbeits- und Forschungsberichte zur sachsischen Bo-dendenkmalpflege”, T. 6, 1957, s. 285 i n.

połączeniu z omawianymi tu narzędziami, ma dla omawianego tematu duże znaczenie. Brak tego rodzaju grobów z II okresu tłumaczyć należy chyba zmianą rytuału pogrzebowego. Natomiast z obu okresów znamy już skarby zawierające wytwory z jednej pracowni (odlane w tej samej formie, wykonane z identycznego stopu)⁶⁵.

Przedmioty nie wykończone lub nie udane w odlewie są stosunkowo rzadkie⁶⁶, podobnie jak obiekty reperowane. Można już odnotować szereg typów ozdób narzędzi i broni, wykonywanych na omawianym terenie, przy czym są to także typy, obrazujące pewną inwencję miejscowych twórców w dziedzinie przetwarzania przejmowanych wzorów ⁰⁷. Analizy chemiczne wykazują niejednokrotnie stosunkowo dobre przygotowanie surowca, a wykonanie szeregu wytworów lokalnych wymagało wielkiego kunsztu w zakresie odlewnictwa, kucia i zdobienia (np. berła sztyletowe typu wielkopolskiego czy szpile z tulęjkowatą główką). Unifikacja wytworów wyraża się głównie podobieństwem ich kształtu a w mniejszym stopniu — ornamentyki, wymiarów i ciężaru, choć dodać trzeba, że zagadnienia te (oprócz analizy typów) nie były szerzej rozważane⁶⁶. Skali tej miejscowej produkcji, a zwłaszcza proporcji między wytworami lokalnymi a importami, na razie ustalić nie można.

Wraz z pojawieniem się kultury łużyckiej rozpoczyna się proces wyraźnego unifikowania wytworów metalowych na całym zajętym przez nią obszarze. Wytwórczość metalurgiczna rozwija się bardzo silnie; rozmaite dowody wykazują, że już w III okresie epoki brązu uprawiano ją na niemal całym terenie tej kultury — wyłączyć tu należy tylko Ziemię Chełmińską, Mazowsze, Podlasie i Lubelszczyznę, przy czym stopniowo obejmuje ona później i te obszary, dopiero jednak w okre-

1

1

•^s Por. W. Sarnowska:    Kultura    unietycka...,

s. 88 i n.; A. Gardawski i K. Wesołowski: Zagadnienia metalurgii kultury trzcinieckiej w świetle „skarbów” brązowych z Dratowa, pow. Puławy i Rawy Mazowieckiej, „Materiały Starożytne”, T. I, 1956, s. 70

2

n. oraz H. W i klak: Naramienniki z Borówka, pow. Łowicz, „Wiadomości Archeologiczne”, T. XXX, 1964, s. 313 i n.

^MJ. Kostrzewski:    Wytwórczość    metalurgicz

na..., s. 181 i n.

⁸⁷ J. Kostrzewski: Wytwórczość metalurgiczna..., s. 179 i n; W. Sarnowska: Kultura unietycka..., s. 66 i n. oraz M. Gedl: Kultura przedłużycka..., s. 85.

⁶⁸ Próby K. Tihelki (Hort- und EinzełfUnde der Uneticer Kultur und des Vetefover Typus in Mahren, „Fontes Archaeologici Morav".cae”, T. IV, 1965, s. 72 i n) oraz A. Mozsolłcs (Bronze- und GoJdfunde des Kar-patenbeckens — Depotfundhorizonte von Forró und Opalyi, Budapest 1973, s. 86 i n.) zdają się wskazywać na małą szansę ustalenia jakiejś ówczesnej, szerzej stosowanej, tego rodzaju jednostki.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
S5000283 talowych ymi kul. - stwier-zjawiska, s) sytua-ia części opiero z l. Nowe
S5000283 talowych ymi kul. - stwier-zjawiska, s) sytua-ia części opiero z l. Nowe
117 ZDARZENIA — KSIĄŻKI — LUDZIE przekazywane przez nie tylko w jednym kierunku. Stwierdzenie zjawis
94299801 682 Wt SfKltADZKI ogólnego prawa przyrody, dającego się stwierdzić i w zjawiskach fizykal
treści, zjawisko jest zresztą na tyle nowe, że me może być pisane z perspektywy historycznej. Publik
035 39 prą = poruszające się nośniki prądu zjawisko Halla = przesunięcie części nośników w kierunku
49163 IMGu39 (2) 2im i mmy HM mrą. Zjawiska te były częścią rozległeg0 j cesów akulturacyjnych w śro
IZOENZYMY A NOWOTWORY 537 Stwierdzono, że właściwości kinetyczne częściowo oczyszczonego enzymu z
Ściśle poufne / ,:ry 4/ transakcji, stwierdzając, iA Cel -?.t ;ra r.ie posiada ani oryginała ani od
P020609 53 Wskaż {alszywe stwierdzenie jl Fenomen Cbristensena to zjawisko występujące podczas wysu
P5090081 I    WSTĘP ia: mężczyznę ry i świat kul-orobę, milcze-a trwały obok [mi

więcej podobnych podstron