S5001256

150

EPOKA ŻELAZA

Byc. 100. Ozdoby żelazne- (a—g, i) oraz brązowe (h, k) grupy przeworskiej kultury wenedzkiej z okresu póżnolateńskiego:

o, 1 — Nowe Miasteczko, pow. kożuchowskl: zapinka o konstrukcji środkowolateńskiej typu C (a) 1 klamra do pasa z zawlaskaml (i); b — Bartodzieje, pow. górowski, sprzączka kolista; c — Bytom Odrzański, pow. głogowski, zapinka z prostokątną nóżką; d — Kotowlce, pow. trzebnicki, zapinka późnolateńska; e — Bierutów, pow. oleśnicki, zapinka ozdobiona dwoma kuleczkami 1 ongiś kawałkiem korala; / — okolice Wołowa, czworograniasta klamra do pasa; g — Sobodsko, pow. oławski, klamra do pasa; łi — Kożuchów, zapinka ozdobiona koralami; k — Świdnica, część pogiętego naszyjnika w kształcie korony gięta na zewnątrz łączy się z kabłąkiem, a więc smukłe okazy z kabłą-kiem łukowatym lub prawie prostym (ryc. lOOa, c) i górną cięciwą (typy A i B). Z tych typów powstał na Śląsku typ z prawie trapezowatym kabłąkiem, którego jeden koniec stanowi podpórkę dla sprężyny, i z górną cięciwą (typ C). Rzadkie okazy z dwiema kulkami (ryc. lOOe) jedną na kabłąku, drugą na odgiętej nóżce (Bierutów, pow. oleśnicki, i Zasieki-Brody, pow. żarski), stanowią import celtycki, natomiast okaz z szerokim kabłąkiem z Kożuchowa, którego nóżkę odgiętą zdobią trzy kawałki koralu (ryc. 100 h), pochodzi z obszaru germańskiego w zachodnich Niem-

czech. Zapinki typu późnolateńskiego, u których nóżka odgięta zrosła się już z kabłąkiem (ryc. 10Od), np. okazy z trójkątnym kabłąkiem (typ K), sprowadzano zapewne z Pomorza. Kobiety grupy przeworskiej odznaczały się prostotą stroju i nie nosiły żadnych bransolet, naramienników, naszyjników i nagolenników, a więc żadnych właściwych ozdób, bo klamry do pasa 1 zapinki stanowiły po prostu niezbędną część ubioru. Kilka bransolet znalezionych na Śląsku poza obszarem zasięgu kultury celtyckiej stanowi import celtycki. Jedyną rzadką ozdobę szyi stanowiły znajdowane na Śląsku naszyjniki brązowe w kształcie koron (ryc. lOOk). Jak widzieliśmy wyżej, dzięki sąsiedztwu z kulturą celtycką ludność grupy przeworskiej przejęła rozmaite jej elementy.

Poza zapożyczeniami przetworzonymi według własnych upodobań można przytoczyć sporą liczbę importów celtyckich. Wymieniamy dla przykładu kocioł brązowy z Wierzbic (ryc. 96a, c), z którego zachowało się tylko okucie brzegu i ucho, dalej żelazny grot oszczepu (ryc. 96e), żelazny łańcuch do zawieszania miecza (ryc. 96b) z Głownina oraz brązową rękojeść noża żelaznego z wyobrażeniem głowy ptaka drapieżnego (ryc. 96d). W razie braku szlachetniejszego surowca, jakim był brąz, Celtowie nie gardzili żelazem, kością i rogiem przy wyrobie narzędzi, o czym świadczą igła i szydło z kości, pochodzące z osady celtyckiej w Tyńcu pod Wrocławiem (ryc. 98s, t). O budownictwie ludności grupy przeworskiej na Śląsku wiemy dotąd niewiele. Rzekomy dom słupowy z Siedliska w pow. nowosolskim, zaliczony do okresu późnolateńskiego, ma ściany bardzo nieregularne, tak że wprost trudno przypuścić, żeby opublikowany jego rzut poziomy był prawidłowy. Znaleziona w nim ceramika w większości jest, jak się zdaje, starsza niż okres późnolateński, przeważnie bowiem jest pozbawiona facetowania i pochodzi prawdopodobnie ze środkowego okresu lateńskiego. Wszelkie próby łączenia tego domu z budownictwem późnolateńskim w północnej Jutlandii, mającym zupełnie odmienną technikę budowy ścian, już ze względów chronologicznych są zupełnie bezpodstawne.

Podkreślany tu już kilkakrotnie związek grupy przeworskiej z kulturą łużycką i wschodniopomorską uwydatnia się najsilniej w zakresie obrządku pogrzebowego. Typową tradycję łużycką reprezentuje zwyczaj obfitego wyposażania grobów w ceramikę. Także zwyczaj obsypywania grobów popielnicowych szczątkami stosu i używania grobów jamowych bez popielnicy, które obecnie przeważają, stanowi dziedzictwo obu kultur pg? przednich. Również zwyczaj palenia darów grobowych wraz ze zmarłym oraz łamania i gięcia przedmiotów stosowano na Śląsku sporadycznie już w kulturze łużyckiej w młodszej epoce brązu, a w kulturze wschodniopo-morskiej był on nawet dość pospolity. Rzadko tylko spotyka się w grobach szczątki żywności roślinnej lub zwierzęcej. Np. w grobie 7 w Bart odzie-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
85786 S5001253 144 EPOKA ŻELAZA *Piig uoiuriip 11 « - No.ocic.Rylw85-,Ceram
S5001250 138 EPOKA ZELAZA i zdobiony wypukłymi wzorami spiralnymi. Zawiasy i podobny zatrzask ma też
S5001251 140 EPOKA ŻELAZA kowej części Śląska jest tylko jeden ciałopalny (a może ze względu na znal
S5001254 146 EPOKA ŻELAZA 146 EPOKA ŻELAZA Ryc. 97. Jedna z trzech składnic surowego bursztynu* z
S5001257 162 EPOKA ŻELAZA jach w pow. górowskim i w grobie 65 w Nosocicach w pow. głogowskim znalazł
S5001244 128 EPOKA ŻELAZA zdobnicze, jak tzw. grafitowanie, inkrustację, ornament figuralny, a także
S5001244 128 EPOKA ŻELAZA zdobnicze, jak tzw. grafitowanie, inkrustację, ornament figuralny, a także

więcej podobnych podstron