SDC13411
58 Stanisław Dubisz
3.4. Protopaństno wczesnych Piastów i jego władcy
Zgodnie z uwagami wcześniejszymi [zob. 3.3.] przyjmujemy, że proto-państwo. którym władali przodkowie Mieszka I, sięga trzeciej ćwierci IX w. ,X ich rodowodu opowiadanego współczesnym płynęła doniosła legitymizacja władzy zwierzchniej. Był więc ojciec - Sicmomysł, który według Galla Anonima „pamięć przodków potroił zarówno urodzeniem jak godnością"; postać więc wybitna, acz przesłonięta grubą mgłą naszej niewiedzy szczegółu. Był dziad Lcstko, książę tak znaczny, że to jego imieniem nazywano czas jakiś mieszkańców rozległego już kraju podległych jego mieczowi, Lestko-wiców lub Lścikowiców. Był wreszcie Sicmowit, który doszedł do rządów usunąwszy poprzednią dynastię. (...) Za praszczura uznawano Piasta Chościs-kowica. rolnika osiadłego na podgrodziu gnieźnieńskim. Członków tej rodziny książęcej nigdy jednak w średniowieczu Piastami nic nazywano. To porządkujący pomysł historiografii nowożytnej, powstały najpierw na Śląsku, może nawet w końcu XVI w., upowszechniony w wieku XVIII i przejęty przez Adama Naruszewicza."'*
Choć imiona poprzedników pierwszego historycznego władcy państwa polskiego mają charakter mitologiczno-legendamy, to warto nad nimi się zastanowić, ponieważ w ich etymologii i znaczeniu zawarte są pewne mity, tendencje kulturowe i nazcwniczc.
„Kołodziej w Kruświcy nazywał się Piast od piasty, dzieła swojego”.1’ Ta okolicznościowo-ludowa etymologia z XVIII w. wprowadza nas w krąg rozważań o pochodzeniu nazwy dynastycznej, późnej i wtórnej, jeśli przyjąć przytoczone wcześniej zdanie A. Gieysztora. Współcześnie formułowane są tu dwie hipotetyczne koncepcje. Pierwsza z nich łączy istotnie nazwę Piast z podstawą piasta ‘część środkowa koła wozu (w której zbiegają się szprychy)’ «— psi. * pesti, (por. ros. piestb ‘tłuczek’); druga natomiast z podstawą piastun (por. piastować) ‘w czasach wczcsnopiastowskich: wysoki urzędnik dworski wychowujący synów królewskich lub książęcych’.20 W wypadku
18 A. Gieysztor, op. cii., s. 16-17.
19 F- S. Jezierski, Rzepicha, matka królów, żona Piasta między narodami sarmackimi, słowiańskiego monarchy, lej częici ziemi, która się nazywa Polska, Warszawa 1790, s. 62.
20 Por. A. Bruckner, Słownik etymologiczny..., op. cit., s. 405; W. Doroszewski (red.). Słownik języka polskiego, L VI, Warszawa 1964, s. 295-296; S. Rospond, Mówią nazwy. Warszawa 1976, s. 103.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
SDC13403 52 Stanisław Dubisz wolnie oznaczała żupa wszelki ‘monopol książęcy’, ‘opłaly sądowe i inne
SDC13406 I 54 i Stanisław Dubisz czynniki gcograficzno-politycznc o charakterze zewnętrznym, tj.
SDC13415 Stanisław Dubisz 62] wa. ale jednoznacznie przeziera z niego świadomość w pełni z legitymiz
SDC13413 Stanisław Dubisz 60 żyn syn Sicmowita (...) otrzyma! imię Miecsław (por. miecf - miotać), k
page0059 49 przednikf swego ; męczennika Stanisława, pragnąc doprowadzić do skutku jego kanonizacje.
skanuj0004 (203) 74 Stanisław Dubisz 16. Wycofywanie się z użycia form D. lmn. rze
GENETYKA Anna Sadakierska Chudy , Grażyna Dąbrowska str8 58 Rozdział 5 mórkowej. Protoplastyzacja p
WPŁYW ŁACINY NA JĘZYK POLSKI Stanisław Dubisz I. Łacina-język elitarny Wpływy łaciny na język
Patronat honorowy: Dziekan Wydziału Polonistyki UW prof. dr hab. Stanisław Dubisz Opiekun nauko
KRYSTYNA DUJGOSZ-KURCZABOWA STANISŁAW DUBISZGRAMATYKAHISTORYCZNA jęZYKA;.POLSKIEGO
Stanisław DubiszJęzykoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione,
SDC13399 48 Stanisław Dubisz nicowań zachodniej Słowiańszczyzny. Dzieli się ona na dwie podstawowe p
SDC13414 Język - Historia - Kultura 61 monoteizm utwierdzał jego autorytet jako władcy i dodatkowo m
więcej podobnych podstron