SDC13952

108

i barwy zabytku — riio odpowiadające już dzisiejszej woli twórczej — zyskują wysoką cen«{ dla spotęgowania szacunku dlu pozostałych Ł przyjętych przez nas aspektów zabytku, jakich właśni*? nigdy nie może osiągnąć dzisiejszy artysta operujący środkami właściwymi tylko współczesnej woli twórczej[...J Nie zmienia tego stanu rzeczy świadomość, że to, co my w ton sposób odczytujemy ze starych dzieł sztuki — jako odpowindujące naszej współczesnej woli twórczej — z punktu widzeniu historii sztuki wcale nie jest prawdziwe |ntchrs uaenijyer ais rtchtig tsij, bo starzy mistrzowie przy tworzeniu tych zabytków kierowali ślę całkiem inną wolą twórczą" *ⁿ.

,.Jeśli więc na pytonie czy zabytek może posiadać wartość nowości, to znaczy wurtość artystyczną polegającą na zwartości .dzieła sztuki, musimy w zasadzie temu zaprzeczyć, to jednak nie można odmówić z góry istnieniu drugiej możliwości[...J to jest względnej wartości artystycznej. Trzeba tu jednak wyróżnić pozytywną i negatywną możliwość oceny. Gdy relatywna wartość artystyczna jest pozytywna, gdy przeto zabytek w Jakościach ujęcia, formy i barwy zostaje zaakceptowany przez nowoczesną wolę twórczą — wynika z tego nieuchronnie postulat, by tej wartości nadal nie umniejszać, co zdarzyłoby się, gdyby zgodnie z założeniami wartości starożytniczej pozostawiło się go naturalnemu rozkładowi przez siły przyrody. Bal jeszcze więcej: można być zmuszonym do odwrócenia dotychczasowego porządku naturalnego i usunięcia śladów starości {Oczyszczenie obrazu), do przywrócenia zabytkowi stanu pierwotnego, gdy tylko uzyska się pewność, że zabytek będzie odpowiadał naszej woli twórczejl...] W wypadku więc pozytywnej względnej wartości artystycznej * reguły będzie się żądało utrzymania zabytku w stanie istniejącym. a nawet niekiedy jego restauracji in inteprum i tym samym wystąpienia przeciw wartości starożytniczej. Wypadek ten nabiera szczególnej pikanterii przez fakt. że obserwujemy tu powstanie konfliktu między dwoma najnowocześniejszymi zapatrywaniami estetycznymi: względna wartość artystyczna, jako

identyczna za współczesną wolą twórczą, występuje wobec wartości staróżytniczej w miejsce wartości nowości (choć nie w znaczeniu dosłownym, jaki podaliśmy w poprzednim ustępie). Możemy śledzić z napięciem, która z nich zwycięży. Wyobraźmy sobie na przykład obraz Botticeiicgo z barokowymi przemolun-kumi, które przecież w swoim czasie były dokonane w zacnym zamiarze artystycznym, by suchy obraz Qualtrocento zmienić na bardziej malowniczy. Przemalunki to posiadają dla wartości sta-roży tmc/.ej, i nawet dla historycznej, swoją wartość, juko że uzupełnienia poczynione ręką ludzką już tak dawno, działają dziś jakby siły natury. Tym niemniej obecnie nikt nie zastanawiałby się nad usunięciem tych przemalować, by odzyskać prawdziwego Botticcllego: dzieje się tak nie tylko przez wzgląd na interesy historii sztuki (by możliwie dokładnie poznać ważne dla rozwoju włoskiej sztuki Quattrocenta dzieło), tęcz także ze względów artystycznych, bo rysunek I barwo Botticellego odpowiadają naszej chwilowej woli twórczej bardziej ni* rysunek i borwo włoskiego baroku. To co stało się niejako nowe i współcześni* w starym dziele sztuki (które jednak naturalnie ujawnia leż rzeczy przestarzałe) okazuje się mocniejsze niż ekspresja starości i przemijania spowodowane prawidłowością biegu wszechpotężnej natury”

„Daleko mniejsze jest niebezpieczeństwo konfliktu z wartością starożytniczą przy negatywnym ujęciu względnej wartości artystycznej. Występuje bowiem wówczas me tylko brak wartości i obojętność dzieła dla współczesnej woli twórczej, ale nawet może być ono dla niej odrażające. Bo bezwortościowość reprezentowałaby jedynie nieskończenie małą wartość i dlatego godziłaby się na pozostawienie dzieła wartości starożylnlczoj. Natomiast wstręt, stylowe przeciwieństwo, brzydota zabytku prowadzi, z punktu widzenia współczesnej woli twórczej, wprost do żądania jego usunięcia i zniszczenia. Tak wobec niektórych zabytków barokowych (jakkolwiek już od lal dwudziestu zmieniły się nasze zapatrywania) uchodzi za pewne, że • nic możemy ich znieść- i to •lepiej ich nie oglądać*. Lecz żądanie przyspieszenia rozkładu

■ IMA. •. W.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanowanie0015 (65) z jej książki O artyzmie polskich średniowiecznych zabytków językowych, z odpowi
108 Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce, t. 1, z. 1, t. II, z. 1, Wrocław 1S58 Ossol
SDC13923 108 Teoria woli twórczej zywanc w jednym i tym samym sensie, łącznie więc z problemami arty
Barwna benzynaZa różnorodne barwy rozlanej benzyny odpowiadainterferencja a ^ premieJ Y\ padający
Dokonując analizy odpowiednich fragmentów utworów zaprezentuj twórczość wybranego pisarza -
ekspert perswazji5 108 Z pewnością nie raz słyszałeś już taką .tanią" retorykę. Zauważ, co się
10. Należy postawić pytanie na które odpowiedź już znamy. Może to być test sprawdzający wiarygodność
SDC13931 124    Teorin woli twórczej ale żadne dzieło nie może sic; całkowicie wyłama

więcej podobnych podstron