Skanowanie 10 04 10 17 (14)
316 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne
Tego typu koncepcja wychowania wymaga, aby środowisko uczenia się było „czute” na różnorodne odpowiedzi i interakcje uczniów1 2.
Edukacja i demokracja
Indywidualizmowi pedagogicznemu w poglądach J. Deweya towarzyszył duży nacisk na „współdziałanie” jako podstawę każdej, również edukacyjnej, aktywności człowieka. „W społeczeństwie nie istnieje jednostka, wyodrębniona od całości społecznej”3. Wspólnota podejmowania środków i celów działania stanowi dla Deweya „jądro społecznego kierowania młodymi” (choć kierowanie to nigdy nie ma charakteru zewnętrznego przymusu - zawsze ma charakter „pośredni” i jego celem jest „wyrobienie w dziecku kontroli wewnętrznej poprzez wspólnotę dążeń i jednolitość pojmowania zjawisk”)4. Jak pisze S. Shapiro, pragmatyczna filozofia Deweya może być rozumiana jako próba rozwiązania w łiberałno-kapitalistycznym społeczeństwie napięcia między „edukacyjnymi impulsami typu integracyjno--zbiorowego i rozwojowo-indywidualnego”5. Naturalny fakt „współdziałania”, współistniejący z orientacją na rozwój jednostki, stanowi podstawę syntezy wychowania indywidualnego i społecznego. Jest on jednak czymś więcej: stanowi punkt wyjścia sposobu pojmowania demokracji amerykańskiej3.
Dla Deweya „demokracja jest czymś więcej niż formą rządów. Jest to przede wszystkim forma wspólnoty życia, wzajemnej wymiany doświadczeń59 Demokracja jest więc, według niego, „totalnym sposobem życia społecznego”, którego najważniejszym czynnikiem jest demokratyczna edukacja. Jak twierdzą R. D. Scotter i R. J. Kraft, dla pragmatystów życie jest uczeniem się, edukacja - jak demokracja - jest żywa, jest sposobem życia. Zdaniem Deweya demokracja i edukacja to dwa najważniejsze, pozostające w sprzężeniu zwrotnym, elementy życia społecznego. Demokratyczne społeczeństwo i demokratyczna edukacja nie mają przy tym ustalonego z góry i absolutnego kształtu; wręcz przeciwnie, ich „partycypacyjny” i „wyłaniający się” charakter przesądza o immanentnej, tkwiącej w nich zmianie60.
Pojęcie demokracji związane jest bezpośrednio z dążeniem pragmatystów do osiągnięcia równości społecznej; Dewey pisał, że stopień demokratyzacji danego społeczeństwa zależy od tego, w jakiej mierze społeczna struktura opiera się na wykorzystaniu specyficznych i zmiennych właściwości jednostek, nie zaś na ścisłych barierach klasowych61. Jak sądzą S. Aronowitz i H. Giroux, według Deweya, „misją szkoły było zachować marzenie, że Ameryka była krajem nieograniczonych możliwości i sprawiedliwości społecznej”62.
8.2. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego
Najwybitniejszym współczesnym kontynuatorem myśli Johna Deweya jest amerykański filozof Richard Rorty (ur. w 1931 r. w Nowym Jorku), twórca koncepcji „krytycznego pragmatyzmu”. Koncepcja ta zdecydowanie przeciwstawia się typowym dla „wieku abstrakcji” poszukiwaniom „ostatecznych rozwiązań”6. Jak pisze R. Bernstein:
gdy zaczniemy badać te pojęcia, które filozofowie uważali za najbardziej fundamentalne [...] - racjonalność, prawdę, rzeczywistość, to co poprawne, dobre, czy pojęcie norm - jesteśmy zmuszeni uznać, że w ostatecznej analizie każde z nich musi być rozumiane jako relatywne; odpowiednio do specyficznego, konceptualnego schematu, struktury teoretycznej, paradygmatu, formy życia, społeczeństwa lub kultury”7.
Richard Rorty kładzie nacisk na trzy podstawowe cechy pragmatyzmu:
• jest on - w obliczu pojęć „prawda”, „wiedza”, „język”, „moralność” -antyesencjalizmem; pragmatyści mówią nam, że to praktyka i działanie, a nie teoria i kontemplacja pozwalają nam powiedzieć „coś użytecznego” o pojęciach;
• nie istnieje epistemologiczna różnica między prawdą dotyczącą tego, co powinno być, a prawdą tego, co jest, ani jakakolwiek różnica metodologiczna między moralnością a nauką; kryterium decydującym jest tu „relatywna atrakcyjność” różnorodnych konkretnych alternatyw, przy czym odrzucenie korespondencyjnego pojęcia prawdy związane jest z krytyką tradycyjnego rozróżnienia rozumu i pragnienia, rozumu i żądzy, rozumu i woli;
• pragmatyzm jest koncepcją, która akceptuje przygodność naszych poglądów, co implikuje zaakceptowanie „naszego dziedzictwa” i „rozmowy z innymi ludźmi” jako jedynego poradnika w życiu8.
Pragmatyzm dąży do zamazania różnicy między tym, co obiektywne, i tym, co subiektywne, między faktami i wartościami9 Odrzucając oświeceniowy uniwersalizm, współcześni pragmatyści są jednak przekonani o możliwości podejmowania decyzji epistemologicznych, etycznych oraz estetycznych, a także o możliwości urzeczywistniania ich w praktyce. Krytycyzm i osądzanie tego, co dobre i złe, piękne i brzydkie, co prawdziwe (w pragmatyzmie zawsze przez „małe p”) i fałszywe, są przy tym Osadzone w kontekstach naszych własnych społeczności. Nie wynikają one więc - powtórzmy raz jeszcze - z jakiegoś uniwersalnego układu odniesienia, który kształtowałby ostateczne i obiektywne decyzje10, „Nie można
64 R. D. Scotter, R. J. Kraft, op, cit., s. 45.
K. Sośnicki, op. cit., ś. 85.
* J. Dewey, Demokracja..., op. cit., s. 59.
S. Shapiro, op. cit.. s. 66.
* K. Sośnicki, op. cit., s. 85,
J. Dewey, Demokracja..., op. cit., s. 121
* R. D. Scotter, R. J. Kraft, op. cit., s. 50.
41 J. Dewey, Demokracja.... op. cit., s. 126.
*3Ł Aronowitz, H. Giroux. op. cit., s. 195.
Por. C. H. Cherry holmes, Power and Critkism, Postsiructurai lmesiigation in Education, New York 1988. s, 183.
“ Ibidem.
" R. Rorty, Cemręmmm of Pragmarism (Essays 19721980;, Minneapolis 1982, s. 161-167.
“ R. Rorty. Science as a Solidarity. W: Dismantling the Truth. Reality in thc Post-modem World, H. Lawson, L. Appignanesi (red.), London 1989, s. 10.
® Por. C. H. Cherryholmes, op. cit., s. 179.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Skanowanie 10 04 10 17 (16) 320 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne Logicznie też,
Skanowanie 10 04 10 17 (15) 318 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne nic powiedzieć
58166 Skanowanie 10 04 10 17 (11) 310 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne weryfika
Skanowanie 10 04 10 17 (12) 312 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne • „ogólny wzór
52682 Skanowanie 10 04 10 17 (13) 314 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne narzucan
Skanowanie 10 04 10 17 (9) 306 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne tym nastąpił wy
Skanowanie 10 04 10 17 (10) 308 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne8.1. Pragmatyzm
więcej podobnych podstron