Skanowanie 10 04 27 41 (11)

Język jest zatem bezpośrednim odbiciem procesów¹ poznawczych, które zachodzą w umyśle człowieka, i wobec tego stanowi inherentny element ludzkiego poznania.

2.4. CO TO JEST JĘZYKOZNAWSTWO?

, Jak już powiedzieliśmy, jednym z podstawowych powodów rozczarowania modelem transformacyjno-ge-neratywnym jest przekonanie, że formalizacja zjawisk nie jest równoznaczna z ich wyjaśnieniem. Co więcej, dążenie do pełnej formalizacji opisu gramatycznego oznacza stawianie sobie celu, który jest całkowicie nierealny: w przypadku języka naturalnego pełna przewidywalność jest po prosili fikcją. Większość zjawisk językowych ma charakter skalarny: jedne struktury są po prostu hardziej poprawne lub mniej poprawne od innych, a o pozycji na skali decyduje przede wszystkim przyjęta konwencja językowa. Ustalenie stopnia poprawności sprowadza się więc często do określenia stopnia prawdopodobieństwa, że taka czy inna struktura zostanie przez mówiącego wybrana dla potrzeb konkretnego aktu rzeczywistej komunikacji.

Mimo dynamicznego rozwoju modelu generatyw-nego, całkowita formalizacja opisu języka wciąż jeszcze pozostaje w sferze nie zrealizowanych marzeń teoretyków. Dla kognitywistów nie jest to jednak powód do frustracji. Ich zdaniem teoria może się wyłonić jedynie z opartego na zasadach empirii opisu, a zatem zapewne powstanie w odpowiednim po temu czasie. Jej zaistnienie w kompletnym kształcie nie musi być warunkiem prowadzenia dalszych badań. -Nadmierne zaabsorbowanie wszelką teorią"może się okazać szkodliwe, ponieważ zawęża pole widzenia badacza, eliminując te obszary języka, które nie przystają do narzuconych z góry ram. Jeśli w dodatku są to

ramy ścisłej formalizacji, niebezpieczeństwo zawężenia hon^zontów badawczych staje się jeszcze poważniejsze: można się wówczas obawiać, że z pola widzenia językoznawcy zniknie wszystko, co nie mieści się w teorii w aktualnym stadium jej rozwoju.

Nie tracąc z oczu celu, jakim pozostaje stworzenie adekwatnego modelu, a następnie opartej na nim spójnej teorii, memależy.sięjudzić,_że zjawiska zachodzące W języku naturalnym ..dadzą się w pełni przewidzieć, g samej swej natury są one -bowiem nieprzewidywalne^

Mają charakter skalarny i zależą w sposób krytyczny od przyjętych w danym czasie i miejscu konwencji. Nie można więc stawiać sobie za cel doskonałej elegancji i maksymalnej oszczędności opisu, ponieważ jest to ceł nierealny. Weźmy kolejny prosty przykład. W języku polskim jednym ze sposobów tworzenia form zdrobniałych (deminutiwów) od rzeczowników rodzaju żeńskiego zakończonych na -ic (temat) + a (końcówka) jest dodanie formantu -ka, czemu towarzyszy zmiana morfono-łogiczna c-cz: miednica : miedniczka, ulica : uliczka ltp. Sama reguła — stosunkowo prosta i łatwa do sformalizowania — nie wyjaśnia jednak, dlaczego zdrobnienie kotwiczka skłonni jesteśmy uznać za bardziej „poprawne” niż ośmiorniczka, to zaś — za „lepsze” niż. na przykład, nawałniczka czy grciniczka. Odpowiedź"-— / leży bowiem nie tyle w samej regule, ile w naszym sposobie wadzenia i pojmowania świata. „Mała kotwica”

— podobnie jak „mała miednica” czy „mała ulica” — jest-czymśj co możemy sobie bez trudu wyobrazić: wszystko to będą przedmioty mniejsze, niż to przewiduje nasza”'”" pojęciowa norma. Samo pojęcie wielkości jest oczywiście pojęciem względnym, ale z doświadczenia wiemy, że miednice, ulice — a także kotwice — bywają różnych rozmiarów. W określonych (przez doświadczenie) dla tych przedmiotów^r przedziałach wielkości jedne uznajemy za „małe”, inne za „średnie”, jeszcze inne — za

21

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
72923 img010 (14) 2.4. CO TO JEST JĘZYKOZNAWSTWO? Język jest zatem bezpośrednim odbiciem procesów po
17628 Skanowanie 10 04 27 41 (8) Twierdząc, ze język jest obrazem naszego świata ._ i że wyjaśnieni
58455 Skanowanie 10 04 27 41 (33) Twierdząc, ze język jest, obrazem naszego świata i ze wyjnśnienkP
Skanowanie 10 04 27 41 (18) Powyższe zdanie jest językowym obrazem zdarzenia zakotwiczonego (ang. g
Skanowanie 10 04 27 41 (19) z płaszczyzny fizycznej na płaszczyznę abstrakcyjną jest oczywiście dob
Skanowanie 10 04 27 41 (45) I i i • •• 4. KATEGORIE: ŚWIAT I JEŻYK i 4.1. KLASYCZNE TEORIE KATEGORI
Skanowanie 10 04 27 41 (47) i i I ł A ł 4. KATEGORIE: ŚWIAT I JĘZYK 4.1. KLASYCZNE TEORIE KATEGORII
Skanowanie 10 04 27 41 (7) rzeczy do jednej podstawowej różnicy w spojrzeniu na język w szerokim ko

więcej podobnych podstron