socjo2

117

Klasyczne teorie i studia empiryczne w mikrosocjologii

jąco pisze Lewin - kultura, struktura, klimat grupowy, rzeczywisty status jednostki i rzeczywiste plany, które z tą grupą są związane.

Mam więc wrażenie, że błąd Lewina polega! nie tylko na tym, iż nie umiał zdyskontować heurystycznych wartości teorii fizycznych, na których się opierał, lecz także na tym, że w istocie rzeczy jedynie jednostkę traktował jako „pole” ze wszystkimi konsekwencjami stąd wynikającymi.

3.4. Hipotezy George’a Homansa dotyczące funkcjonowania małej grupy

Analizę koncepcji Homansa zamierzam ograniczyć wyłącznie do tych wątków jego badań, które odnoszą się do małych grup. W związku z tym uwaga zostanie skoncentrowana przede wszystkim na książce The Humań Group (1950) oraz na tych pomniejszych pracach, których związek z problematyką małych grup jest wyraźny i bezsporny.

3.4.1. System wewnętrzny i zewnętrzny. Tok postępowania Homansa jest następujący. Mając zestaw trzech (!) podstawowych pojęć socjologicznych (czynności, interakcje i uczucia), łączy je w bardziej złożone układy w celu zbudowania układu odniesienia przydatnego do analizy grup społecznych. Założenie, jakie przyjmuje, jest dość oczywiste: powyższe trzy kategorie są wzajemnie ze sobą połączone, co wywołuje określone konsekwencje analityczne. „Obiekty” utworzone z wzajemnie ze sobą połączonych pojęć działania, uczuć i interakcji uzyskują właściwości systemowe. W tym właśnie punkcie Homans jest najbliżej zrealizowania jednej ze swych wstępnych deklaracji, mianowicie że grupa społeczna będzie traktowana w jego koncepcji jako organiczna całość. Przybliża to jego koncepcję do analiz charakterystycznych dla funkcjonalizmu. Pojęcia systemu wewnętrznego i zewnętrznego mogą być jednak błędnie odczytywane. Otóż przede wszystkim oba odnoszą się do grupy i jej wewnętrznego uporządkowania. System zewnętrzny grupy jest także jej wewnętrznym elementem. Nie oznacza to jednakże, aby Homans rezygnował w tym momencie z charakterystycznych dla funkcjonalizmu rozważań na temat relacji danego układu (systemu) do jego środowiska zewnętrznego. Grupa jest przez niego traktowana w kategoriach systemu społecznego, z czego wynika, że wszystko, co nie jest elementem tego systemu, musi być traktowane jako jego środowisko zewnętrzne (Homans, 1950, s. 87). Zarówno system wewnętrzny, jak i system zewnętrzny są pewnymi stanami trzech wymienionych podstawowych elementów grupy, są określone przez ich wzajemne stosunki, relacje i zależności. Różnica pomiędzy jednym i drugim typem systemu polega na tym, że system zewnętrzny jest to taki specyficzny układ wzajemnych zależności i powiązań między czynnościami, interakcjami i uczuciami oraz taki specyficzny ich stan, dzięki któremu grupa osiąga w mniejszym lub większym stopniu zdolność przetrwania w swym zewnętrznym środowisku. Jeśli zatem uczucia, działania i interakcje oraz ich wzajemne powiązania i zależności zorientowane są na problemy adaptacyjne grupy, mówimy wówczas, że tworzą one jej system zewnętrzny (Homans,