aaflfate ,. —.—.——— --------------------■——«*—
Melford E. Simko
W przeciwieństwie do starych ogólników, debata na temat kulturowego relatywizmu ani nie umiera, ani nie zanika, czego dowodem są liczne współczesne publikacje (np. Objeetirity and Ciilinral Diierye/ues 1984: Geertz 1999; Gellner 1985; Hatch 1983; Rationality and Ridali\ isin 1982: Jan ie 1984; Universuls of Humań Thouyht 1981; Re/ati\'ixm: Coynitiye and Mora! 1982: Shweder 1984). To. że niniejsza analiza nie jest jedynie całkowicie zbędnym powtórzeniem, jest konsekwencja przyjęcia przeze mnie innych celów.
Po pierwsze, moim celem jest usunięcie intelektualnych chwastów, które pokryty pole debaty nad relatywizmem kulturowym i zdeformowały znaczenie głównych stanowisk poznawczych towarzyszących tej debacie. Stanowiska te, które pragnę pokazać, były stale zagrożone popadnięciem w dwie konceptualne pułapki. Pierwsza z tych pułapek polega na notorycznym myleniu kulturowego relatywizmu z. kulturowym zróżnicowaniem albo kulturową zmiennością. Druga bierze się z faktu, że we współczesnej antropologii wyróżniamy nie jeden, lecz trzy typy kulturowego relatywizmu - deskryptywny. normatywny i epistemoiogiczny -które, ponieważ są określane tym samym terminem, bywają często traktowane zamiennie. Te trzy typy relatywizmu kulturowego są różne nie tylko pod względem analitycznym, ale i historycznym.
Przede wszystkim jednak moim celem jest wyjaśnienie wzajemnie sprzecznych konsekwencji relatywizmu epistemologicznego - uważanego za dominujący współcześnie typ relatywizmu kulturowego - dla teorii i empirii antropologicznej.
Relatywizm deskryptywny
Relatywizm deskryptywny (sąd dotyczący faktu kulturowej zmienności) opiera się na teorii determinizmu kulturowego. Ponieważ społeczne i psychologiczne cechy ludzi są wytworem kultury, to - zgodnie z tą teorią - biorąc pod uwagę fakt kulturowej zmienności, relatywizm deskryptywny jest naturalną konsekwencją