t160

360 Tedeusz Wujek - Powstanie i rozwój refleksji and rag o; za

spokajające potrzeby społeczne, musi zdobyć jakieś wykształcenie. : w przeciwnym wypadku nie da sobie rady z maszynami.

Postęp w dziedzinie techniki produkcji wymagał coraz bardziej kowanej siły roboczej.

Jednym z pierwszych, którzy wyraźnie sformułowali ideę powszecr-rg: nauczania dla postępu i rozwoju ludzkości, był wybitny myśliciel francuz rjzz Oświecenia XVIII wieku Jan Antoni Mikołaj Condorcet (1743-1794). Wezzac niego zdobywanie wiedzy nie może się skończyć w wieku szkolnym, lecz » winno trwać przez całe życie. Zgodnie z tym poglądem, żądał w swym Pro ct. organizacji wychowania publicznego (1792) rozszerzenia oświaty róun:ez la dorosłych, podając zarys pełnego systemu oświaty dorosłych. Postulowai - n. konieczność organizowania wykładów powszechnych, udostępnienia wsz> 5 j.ru obywatelom bibliotek, muzeów i innych instytucji kuItura!no-oświatcv.-. cx W upowszechnianiu wiedzy Condorcet upatrywał dźwigni postępu spoleczreii:-pisząc; nieustanny rozwój powszechnego nauczania wraz z postępem ^r- -ur i techniki gwarantuje nam coraz większą pomyślność rodzaju ludzkieg -

myślność rosnącą w nieskończoność, bo nie mającą innych granic, jak ci samego postępu²\

W tym samym czasie ukazuje się również książka angielskiego dzii-ciczł demokratycznego Thomasa Paine’a (1737-1809), wydana w 1792 r. pt. f człowieka, stanowiąca obronę rewolucji francuskiej, a zarazem uzasadnił nzx prawa każdego człowieka do oświaty.

Podobne poglądy znajdujemy także w twórczości późniejszych retor— rów społecznych, m.in. u Karola Fouriera (1772-1837), Roberta C~.em (1711-1858) i in.

W teorii Fouriera, w ustroju harmonii społecznej doniosłe znaczcie przypisane zostaje wychowaniu dorastającej młodzieży i ludzi dorosłych.

Owen także przywiązywał wielką wagę do wychowania dorosły ch. : -gk-nizował dla nich kluby dyskusyjne, czytelnie, świetlice oraz wykład) . Pr-.vm brał aktywny udział w pracach oświatowch wśród dorosłych, wygłaszając szczyty i przemówienia.

Przemiany społeczno-gospodarcze w XVIII wieku spowodowały pc .żninie nowych potrzeb oświatowych. Zapokajanie ich wymagało nowych rer-zań praktycznych, powołania do życia nowych instytucji i organizacji. Na załomie XVIII i XIX wieku rozpoczyna się dynamiczny rozwój instytucji cych edukacji dorosłych. Najwcześniej do zaspokajania nowych potrzeb cs« .litowych przystąpiono w Anglii, gdzie pod koniec XVIII wieku zaczęto o:zir.~ zować dla robotników odczyty, pogadanki na tematy zawodowe i społec— • -polityczne. Powstały również różne kluby dyskusyjne, stowarzyszenia c

Zob. J.A.M. Condorcet: Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzicz a <t-szawa 1957, s. 240.