WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI170 I djvu

166

naumyślnie) okoliczność ta świadczy jedynie o tym, że artyście właśnie ów szczegół wydał się z jakichłRlwiekbądź względów zasługującym na szczególniejszą uwagę. Dzieci i dzicy posiadają istotnie wybitną skłonność do satyry, można tedy przypuścić z wszelką pewnością, że wśród wytworów plastyki pierwotnej znajdują się i karykatury, Niełatwo przecież je odróżnić; dlatego naj właściwiej będzie uważać za karykatury te tylko z pośród rysunków pierwotnych, których cel satyryczny wyraźnie jest zaznaczony. Hołdując tej zasadzie nie odważamy się nadać miana karykatury ani jednemu z dzieł plastyki pierwotnej.

Wyraziliśmy przekonanie, że etnologja może rozjaśnić mroki, ciążące nad rodow^Todami rzeźb francuskich z epoki renifera; dotychczasowe jednak w^Tywody nasze kwestji tej nie rozwiązały, jeno ją rozszerzyły. Przekonaliśmy się, że owe prastare dzieła plastyki nie są bynajmniej odosobnionym zjawiskiem, lecz że zupełnie podobne wyroby wykonywają w znacznej ilości niektóre najniżej stojące ludy spółczesne. A jednak wyroby artystyczne dzisiejszych Au-stralczyków, Buszmenów i podbiegunowców są dla nas tymczasowo niemniej zagadkowemi, jak i dzieła nieznanych artystów z epoki renifera. Rozpowszechnienie pewnego zjawiska jeszcze nie tłumaczy jego istoty, chyba że jednocześnie umożliwia docieczenie jego przyczyn. Powstaje pytanie, azali możemy wykryć warunki, umożliwiające taką wysoką produkcję artystyczną na tak nizkim szczeblu cywilizacji. Opisyw⁷ano wpraw⁷dzie niejednokrotnie dzieła sztuki pierwotnej, nie zdołano ich jednak dotąd objaśnić. Zdaje się, że pełni erudycji uczeni nie mogli znaleźć objaśnienia dlatego tylko, że leży ono zbyt blizko.

Na czym polegają warunki wykonania takich dzieł plastyki, jakie widzieliśmy u ludów myśliwskich? Prócz materjału, konieczne tu są przedewszystkim dwie rzeczy: popierwsze, zdolność trafnego chwytania i dokładnego utrwalania w pamięci postrzeganych obrazów, podrugie, odpowiednie wydoskonalenie narządów⁷ ruchu i zmysłów⁷, biorących udział w⁷ wykonyw⁷aniu dzieł plastyki. Czy mamy praw⁷o twier-

http://rcin.org.pl