WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI219 I djvu

215

Poezję epiczną łatwo jest wyodrębnić i wyraźnie określić — w teorji; ale skoro tylko z pracowni teoretycznej wejdziemy w życie praktyczne, wnet doznamy przykrego zawodu, którego nie uniknie żaden teoretyk, o ile nie zechce przezornie unikać życia. Nasze proste i jasne określenia rozbijają się o chaotyczną różnorodność rzeczywistych zjawisk życia. Jak odróżnić opowieść epicką od podania historycznego? — Oto mamy przed sobą andamańską opowieść: „Jedna z prarodzicielek Minkopów miała syna, który wsławił się swą siłą i czynami bohaterskiemu Dzięki ternu wzbudził on zazdrość ku sobie i śmiertelną nienawiść innego męża, imieniem Berebi. Pewnego dnia — a było to w początkach pory deszczów — Berebi udał się do matki i syna, prosząc, aby mu pozwolili płynąć wraz z niemi w swej łodzi. Ci przystali na to i Berebi wsiadł do ich łodzi, trzymając w ręku zardzewiały topór i kamień do ostrzenia. Złożywszy swe narzędzia na dnie łodzi, zbliżył się do młodzieńca, wziął go za rękę i zaczął obwąchiwać ją od kiści aż do ramienia, jakgdyby podziwiając silnie rozwinięte mięśni; mruczał przytyun, że chciałby usta swoje umalować krwią. Nagle wpił się zdradziecko zębami w ramię młodzieńca i uśmiercił go; ale zęby mordercy uwięzły tak mocno w ciele ofiary, że nie mógł się od niej oderwać; przyjaciele tedy zabitego schwycili go i zamordowali. Obydwa trupy wrzucone zostały do morza, gdzie młodzieniec przeistoczył się w jaszczurkę, a morderca — w jadowitą rybę. Matka zaś z rozpaczy zaczęła dopuszczać się tak straszliwych zbrodni, że bóg Puluga za karę zesłał potop“*). Opowiadanie to, jeżeli nie brać pod uwagę jego zakończenia, mogłoby śmiało ujść za podanie historyczne**): ale z drugiej strony możnaby je z równą słusznością uwa-

*) Man. Joura. Anthrop. Inst. XII, 167. W związku z tą opowieścią znajduje się pieśń, którą przytoczyliśmy wyżej na str. 25.

Wzmianka o zardzewiałym, a więc żelaznym toporze zabójcy świadczy o tym, iż podanie nie sięga zbyt daleko w przeszłość.

http://rcin.org.pl