15072 Między autorem 4 1
tomiast na zasadzie odniesienia przyczynowego. Utwór literacki jest wystarczającą przesłanką do tego, aby myśleć o jego sprawcy.
Tak pojęta kategoria autora nie jest identyczna z osobowością twórcy i daje się zrekonstruować w obrazie autora, dla którego materiałem głównym jest kształt i tekst dzieła, materiałem pomocniczym —- wiedza o autorze na innej podstawie zgromadzona 1.
Aktualizując więc informację, której dostarcza dzieło lub zespół dzieł, stwarzamy „obraz autora”. Jest to jego wizerunek tworzony przez nas myślnie, który możemy naturalnie sformułować w wypowiedź językową. Otrzymujemy wówczas tekst krytyczny, który ocala dla badań literackich kategorię indywidualnego autora jako „pewne zjawisko całościowe”, syntetyzując wiedzę o dziele, jego cechach, organizacji, systemie istniejących w nim relacji. Mówi się o tym wszystkim „od strony autora” jako o świadectwie, a nawet funkcji jego twórczych sprawności. Wyce chodzi właśnie o to, by mówić o utworze w taki sposób, który by równocześnie wskazywał na twórcę. t5braz autora to zespół informacji wydobyty z dzieła,ale uporządkowany przez odniesienie do indywidualnego autora, to z jednej strony odpowiednik poznawczy dzieła, a z drugiej — pewnego aspektu konkretnego człowieka, naturalnie jako twórcy tego oto dzieła jedyni^.
Obraz autora może być, przy umiejętnym postępowaniu, konstrukcją naukową wynikającą wyłącznie z dzieła i sprowadzal-ną do dzieła 2.
Obraz autora, obraz Adama Mickiewicza, jako twórcy historii szlacheckiej w dwunastu księgach i Epilogu do tej historii, Epilogu wziętego nie ze świata artystycznej fikcji, lecz rzeczywistego położenia historycznego — to obraz, który
w świadomości odbiorcy i badacza kształtuje się na podstawfe dzieła w ten sposób „dwuczęsalowego’’3.
Wydobyty z potencjalności f^obraz autora^ wskazując i na dzieło, i na autora, nrodatożsamiałby się więc ani z dziełem (niektórzy ujmują rzecz tak, jalk gdyby sam utwór był obrazem autora), ani z twórcą. Byłby, jeśli można jednoznacznie wnioskować z niezupełnie jasnego tekstu Wyki, jpew.nego rodzaju wypowiedzią krytyczną, starającą się ocalić w nauce o literaturze, więź literatury z pisarzem, wypowiedzią nawiązującą do najlepszych tradycji portretu literackiego^
Zupełnie inny jest sposób rozumowania J. J. Lipskiego w artykule Biografia a interpretacja4, choc~~ćel~' i tu — podobnie jak u Wyki — metodologiczny. Chodzi głównie o zbliżenie utworu i autora, i to takie zbliżenie, które uniknęłoby niebezpieczeństw biografizmu i psychologizmu. I
Artykuł pomyślany jest bardzo szeroko: zawiera skrótową teorię liryki, nadto interesujące refleksje i diagnozy dotyczące problematyki kultury. W ujęciu
tym kultura jest właśnie zasadniczym układem odnie-sienia.TBadaćz^uważa, że obserwowane od pewnego cza-'—su ro,ydznienie więzi między autorem a dziełem — z konsekwencjami w zakresie badań literackich — ma swe źródło w przemianach kultury, odchodzącej od wzorca osobowego, indywidualistycznego, który towarzyszy nam od czasów renesansu, a nawet późnego średniowiecza, a który jednostkę ludzką czyni ośrodkiem wartości kulturowych. Wytwory sztuki oddziela się w sposób nienaturalny od ich twórców i postuluje się ,,obiektywną” historię literatury. A postulat ten wy-I znają różne współczesne orientacje metodologiczne. O-
w Tamże, s. 338.
!S Tamże, s. 338.
•TM
Tamże, s. 369.
W zbiorze: Z problemów literatury polskiej XX wieku, t. 1,
Warszawa 1965.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
presupozycje 1 96 JUKU I. LEWIN średnik --- usytuowana miedzy autorem a czytelnikiem osoba trzecia.
Między autorem 1 Najbliższy, jak sądzę, właściwego ustawienia problemu był Sławiński, gdy „podmiot
Między autorem 1 miotu czynności twórczych, które do powstania dzieła doprowadziły.[Podmiot mówiący
Między autorem 1 odbiorczych pozwoliłoby pełniej oświetlić zagadnienia nadawcy i mogłoby być sprawd
Między autorem 3 1 Łempickiego Twórcę i dzieło w poezji. Wybitny germanista i teoretyk literatury ni
14512 Między autorem 7 1 •W recepcji utworu przez czytelnika mamy do czynienia z nader oczywistym fa
IMG?53 3M JURIJ I. ŁEWJN średnik — usytuowana między autorem a czytelnikiem osoba trzecia. O takim p
Między autorem 1 ło tkwi. Dotykamy tu starego sporu o zakres badań literackich i cele interpretacji
Między autorem 1 miotu czynności twórczych, które do powstania dzieła doprowadziły.[Podmiot mówiący
Między autorem 1 1 MIĘDZY AUTOREM A PODMIOTEM MÓWIĄCYM Od czasu gdy monografia o jednym pisarzu zacz
więcej podobnych podstron