P1100156

198 URSZULA DĄMBSKA-PROKOP

Zabrania się zaprzeczania własnym słowom! Z wyjątkiem mnie, oczywiście...

Aneks ES: Komentarze

Adaptacja zastosowana w (1) powoduje zmianę struktury tekstu: tłumaczka opuszcza dwie z czterech części artykułu (ilustrację i tekst po prawej stronie); zastępuje narrację bezosobową (w której akcent pada na rezultat akcji a podmiot działający znajduje się w cieniu) przez informację o działaniu podmiotu (‘Jean-Pierre Raffarin zwołał posiedzenie...”); skraca tekst, przy czym interesujący jest rodzaj elementów uznanych przez tłumaczkę za zbędne: nie tylko eliminuje ona niektóre wyrazy (np. organise) czy zastępuje grupę declarations contradictoires przez bardziej ogólne ‘spory’, ale też opuszcza czasownik tenter, ‘próbować’, który relatywizuje efekt działania premiera; także przestawia akcenty w treści i poddaje w wątpliwość nie tyle istnienie ‘nieporządku’ w rządzie (co sugeruje dziennikarz Le Monde'u), ile jego przyczyny: mówi iż ‘zdaje się on wynikać z walki’, gdy dziennikarz informuje, iż wynika on z comp-etition a laąueUe semblent se livrer, ‘z rywalizacji jakiej wydają się oddawać’ ministrowie; stosuje nadinterpretację, np. wprowadzając konektor logiczny ‘jednakże’ oraz dodając fragment ‘nie spotkała się z harmonijnym oddźwiękiem’ czy całe zdanie końcowe ‘Premier swoje a rząd swoje’; inaczej wyraża izotopię muzyczną i rozbudowuje tytuł.

Przyjęty w (1) projekt tłumaczenia jest interesujący, dokonane w nim transformacje wprowadzają jednak zmiany strukturalne, stylistyczne i semantyczne, które idą chyba zbyt daleko: artykuł jest bardziej „opowiedziany własnymi słowami” niż przełożony i czytelnik polski może - dopóki nie przeczyta dodanego przez tłumaczkę zdania ‘Premier swoje, a rząd swoje’ - nie dostrzec ironii i krytyki rządu francuskiego.

Tłumaczenie (2) oparte jest na innym projekcie: tłumaczka opuszcza jedynie wypowiedzi premiera i ministra przypisywane im na ilustracji, tłumaczy zaś w miarę dosłownie inne części artykułu. Tłumaczenie „wierne” pozwala na zachowanie dystansu i bezosobowości „instancji mówiącej” (warunków i perspektywy z jakiej wypowiadany jest dyskurs), która w tekście prasowym „bierze odpowiedzialność” za prawdę przekazu. Przyjęty przymus dosłowności prowadzi jednak chwilami do użycia konstrukcji niezgrabnych chyba stylistycznie w języku polskim, szczególnie gdy następują po sobie kilkakrotnie rzeczowniki w dopełniaczu (np. ‘od momentu rozpoczęcia działalności rządu’) czy seria rzeczowników odsłownych (‘rozpoczęcie działalności’, ‘trzymanie się planu ogólnego przemówienia’, ‘dopracowanie sprawy’, wreszcie ‘bycie szczególnie dokładnym’). Niekorzystne wydaje się też podstawianie wyrażeń, które łagodzą ton informacji, np. ‘Jean-Pierre Raffarin poprosił każdego ze swoich ministrów

0    trzymanie się planu ogólnego przemówienia’, gdy w oryginale Raffarin a inyite chacun de ses ministres a s’en tenir au canevas de son discours: w przekładzie znika styl formalny

1    premier nie zaprasza do ‘trzymania się zarysu jego poprzedniego przemówienia’, lecz tylko ‘prosi’, zmienia się tym samym akt mowy, prośba zastępuje upomnienie i nakaz. Przekład nie jest też wolny od pomyłek: np. tłumaczka mówi o ‘dopracowaniu sprawy’, gdy inni tłumacze oddają La misę au point du premier ministra jako np. ‘stanowisko premiera’, ‘interwencja premiera’, ‘oświadczenie premiera’, ‘podjęta próba... uregulowania tej sprawy’, także jako ‘uregulowanie kwestii spornych’, ‘napominanie pierwszego ministra’, lub używają konstrukcji odmiennej: ‘pomimo dokładnych wytycznych szefa rządu’; wydaje się, że najbliższe semantycznie jest wyrażenie ‘interwencja premiera’ (w przekładzie 9), chociaż można by też zaakceptować mocniejsze sformułowanie ‘przywołanie do porządku’. Tłumaczka zastępuje też chwilami styl formalny przez kolokwialny (‘trzymanie się tematu”, zamiast np. ‘nie odbieganie od tematu’; ‘bycie szczególnie dokładnym’, zamiast np. ‘aby byli szczególnie dokładni’).

Szukanie wierności widoczne w tym przekładzie świadczy o wysiłku tłumaczki, by przekazać możliwie pełne znaczenie poszczególnych zdań tekstu. Wynika także być może z pośpiechu w dobieraniu odpowiednich struktur polskich i stanowi tym samym, w jakiejś mierze, ostrzeżenie przed opieraniem tłumaczenia na zasadzie ekwiwalencji.

W przekładzie (3) tłumaczka przekłada tylko tekst główny artykułu; zmienia tytuł, proponując ‘Rząd premiera Raffarina, czyli nutka kakofonii’ (co przerzuca ostrze krytyki z premiera na jego rząd); łączy dwa pierwsze zdania przy pomocy konektora logicznego ‘jednakże’, naruszając zasadę spójności oryginału, budowaną przez „obiektywne” zestawianie zdań; także zmienia znaczenie zdań (bo nie dostrzegła celu „seminarium” premiera tj. próby przywrócenia porządku w ekipie; bo zapewne nie zrozumiała wyrażenia s'en tenir ani roli zaimka dzierżawczego son odnoszącego się do przemówienia Raffarina; bo mówi o ‘uregulowaniu spraw spornych’, gdy wspomniana już la misę au point oznacza w istocie interwencję premiera i przywołanie przez niego do porządku samowolnych ministrów). Mimo zmian, w trakcie lektury tego przekładu nie odczuwa się zgrzytów - tłumaczce udało się np. uniknąć rażącego ucho polskie a częstego w języku francuskim spiętrzenia bezokoliczników czy rzeczowników odimiennych.

Inny projekt zdaje się znajdować u podstaw przekładu (4); przyjęta zasada wierności przyniosła w efekcie tytuł: ‘Raffarin, mała aria kakofonii’, tłumaczkę zawiodło jednak chwilami poczucie poprawności językowej, gdy np. pisze iż ‘posiedzenie... dało... możliwość próbować przywrócić porządek w zespole’ czy gdy mówi o ‘nieładzie na łonie rządu’. Także np. zmienia ona sens ostatniego zdania i pomija relację czasową, która w tekście francuskim wyrażona jest przez imiesłów: ‘gdy inne głosy przyłączyły się (D’autres „couacs" s’etant ajoutes) do tego nieharmonijnego koncertu, premier zdecydował...’ to u tłumaczki: ‘Do tego nieharmonijnego koncertu dorzuciły się inne dźwięki, premier zaś zdecydował...’. Zasługą tłumaczki (oraz także tłumaczy 7 i 8) jest za to czytelne przekazanie w poprawnej polszczyźnic sensu przedostatniego zdania pod głównym tekstem (które innym tłumaczom sprawiło trudności \ które zresztą nie jest w oryginale jednoznaczne): ‘Nicolas Sarkozy, proponując stworzenie kar celem zlikwidowania „nowych form przestępczości” oraz sugerując sankcjonowanie rodziców dzieci opuszczających lekcje, wchodzi w zakres kompetencji ministrów sprawiedliwości i edukacji narodowej’.

Autorka przekładu (5) przekazuje tekst wyraźnie nastawiony na odbiorcę, interpretuje sens tytułu rezygnując z metafory, także wyjaśnia sens zdań umieszczonych obok tekstu głównego - przy czym upraszcza składnię, z korzyścią dla czytelnika, gdy zmienia strukturę zdania, zaczynając je od rematu (‘piętrzą się sprzeczne oświadczenia... ’), i z pewną stratą semantyczną, gdy eliminuje modalność i opuszcza wyraz tenter. W tekście głównym także przestawia części zdania i dodaje konektor ‘bowiem’, łagodzi sens wyrażenia a invite, skraca zdanie. Tekst jej przekładu brzmi gładko, mimo np. użycia wyrazu ‘bałagan’, z poziomu języka mniej formalnego niż oryginał. Uwaga ta dotyczy także przedostatniego zdania pod tekstem głównym, w którym proponuje ona ‘rozwiązania niezgodne z prawem’ w miejsce infractions.

W przekładzie (6) zwraca m.in. uwagę zmiana poziomu języka: (‘bałagan’ zamiast neutralnego dśsordre, ‘nieporządek’), także nieścisłości, np. ‘Posiedzenie... umożliwiło... przywrócenie porządku...’ gdy tekst mówi o ‘próbie przywrócenia porządku’, czy niewłaściwe zrozumienie zaimka, son discours bowiem oznacza wypowiedź premiera a nie ministrów, stąd zdanie w przekładzie ‘poprosił każdego z ministrów o ograniczenie się w swej wypowiedzi..’ zmienia sens tego fragmentu: także przedostatnie zdanie razi i nie jest zrozumiałe (‘Nicolas Sarkozy, wysuwając projekt ustaw dopuszczających pogwałcenie prawa na rzecz zahamowania rozwoju nowych form przestępczości... ).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
65606 P1100150 186 URSZULA DĄMBSKA-PROKOP kładach znajdują się zdania „podsumowujące”, umieszczone w
P1100151 188 URSZULA DĄMBSKA-PROKOP jego to batutą, szerzyła się bowiem dysharmonia i rozdźwięk w op
27326 P1100157 200 URSZULA DĄMBSKA-PROKOP Interesujące jest za to zachowanie izotopii muzycznej i na
12311 P1100154 194 URSZULA DĄMBSKA-PROKOP Sprzeczne oświadczenia odnośnie ewentualnej obniżki podatk

więcej podobnych podstron