30359 SCN 41
Sk( IkLpowyższyeh modyfikacji mogą rzutować na płodność i prze/ywalność danych osobników, co z kolei prowadzi do zmiany struktury populacji. Zmiany te są także przejawem współdziałania czynników genetycznych i środowiska zewnętrznego. Sposób regulacji struktury populacji na drodze selekcyjnego oddziaływania środowiska nazy-(wa m yjaitiłj) tac ją, (przystosowaniem). Człowiek, podobnie jak i inne organizmy żywe, uzyskał w procesie ewolucji znaczny stopień stosownośei relacji z warunkami, w których istnieje. Stąd adaptację należy rozumieć jako genetyczne przystosowanie gatunku i konkretnych jego populacji do określonych nisz ekologicznych. Adaptacja jest więc wynikiem mechanizmów ewolucyjnych regulujących częstość genów w populacji.
Warunki środowiskowe nic są jednak stałe, ulegają one zarówno zmianom flnktua-cyjnym w ciągu dnia, sezonów roku. lal. jak i pewnym kierunkowym zmianom długoterminowym. Do zmienionego środowiska organizm musi się przystosować lub wykazuje objawy chorobowe, u części osób prowadzące do zgonu. Im większa jest zdolność przystosowawcza (adaptabilność) człowieka w sensie zmian struktury i funkcji organizmu, tym do szerszego zakresu zmian środowiska może się dostosować. Adaptacja genetyczna preferuje osobników wykazujących zdolności przystosowania do nowych warunków środowiskowych. Ma to jednak swoje granice, nadmierne bowiem zmiany względem właściwości gatunkowych oznaczałyby wy rodzenie się i mogłyby okazać się niekorzystne zarówno dla osobnika, jak i dla gatunku. Stąd stosowność zmian w skali gatunku mierzy się płodnością efektywną i przcżywalnością do okresu reprodukcji włącznie. Stosowność zmian w skali organizmu mierzy się efektywnością działania indywidualnego, na co składa się skuteczność (sprawność fizyczna i umysłowa) i ekonomia (energetyczna oszczędność) działania osobnika.
Rodzaje zmian przystosowawczych
Adaptacja jest odnoszona do zmian genetycznych i dotyczy selekcjonującego wpływu środowiska zewnętrznego na struktury DNA i genotyp w całości. Jej skutkiem jest więc przeżycie lub śmierć osobnika. Adaptacja w skali populacji jest więc zmianą częstości genów (puli genowej). Osobnik zaadaptowany to taki. który genetycznie jest przygotowany do istnienia i rozwoju w warunkach danego środowiska. Zmiany zachodzące na lej drodze w genotypie są przekazywane z pokolenia na pokolenie, o ile tylko dany osobnik posiada potomstwo. Zmiany organizmu mogą mieć jednak różny charakter zc względu na typ i trwałość przystosowania.
Reakcje biochemiczne lub fizjologiczne, a więc krótkotrwale i odwracalne zmiany organizmu nazywamy'dostosowaniami (adiustacjami) regulacyjnymi. Mają one zazwyczaj charakter obronny, to jest zapobiegają zmianom bardziej trwałym. Dostosowaniami (adiustacjami) aklimatyzacyjnymi nazywamy morfologiczne lub funkcjonalne zmiany bardziej trwałe, lecz odwracalne przy zmianie warunków środowiskowych, zwane są one także dostosowaniami względnymi, l en typ zmian występuje zazwyczaj w odpowiedzi na krótkotrwale, lecz powtarzające się bodźce środowiska o dużym nasileniu lub dłużej trwające bodźce o nasileniu umiarkowanym. Dostosowaniami (adiustacjami) rozwojowymi nazywamy przystosowania morfologiczno-funkcjonalne organizmu. występujące na tle rozwoju osobniczego, które są nieodwracalne - dotyczą jednak fenotypu, a nic genotypu. Zmiany tego typu zwane bywaj;) - także w literaturze angielskiej - plastycznymi.
Adaptacja do środowiska polega na przeżywaniu osobników stosownych genetycznie w danym środowisku. Dokonuje się na drodze zróżnicowanej płodności i przeżywalności. Powoduje zmiany częstości genów, to jest puli genowej populacji.
Wielokrotne reakcje (dostosowania regulacyjne) na pewien bodziec mogą prowadzić do zmian (adiustacji) względnych (dostosowań aklimatyzacyjnych), podobnie jak te ostatnie mogą w pewnych warunkach przekształcić się w nieodwracalne dostosowania rozwojowe, wszystkie trzy typy zmian są jednak zmianami fenotypuwymi. Są one odpowiedzią organizmu, lub jego części, na bodziec zewnętrzny, a zmiany tego typu nie są przekazywane ani z pokolenia na pokolenie, ani miedzy osobnikami.
Zmiany przystosowawcze mogą jednak występować także w sensie kulturowym i dotycz*') wówczas dostosowań zachodzących w zachowaniach osobniczych i populacyjnych, a dotyczących funkcjonowania systemów społecznych i ekonomicznych pod względem ich organizacji ora/ rozwiązań technicznych i inżynieryjnych (w tym pedagogicznych, medycznych itp.). Zmiany zachodzące na tej drodze są przekazywane od osobnika do osobnika, zarówno z pokolenia na pokolenie, jak i między' osobami żyjący mi w tymże pokoleniu. Zmiany kiillumwc modyfikują wpływ czynników środowiskowych na organizm lub zabezpieczają go przed oddziaływaniem danego czynnika, a więc zapobiegają zmianom biologicznym. Stąd można je nazwać przystosowaniami pozabiologi-cznymi.
Adiustacje to dostosowania organizmu do nowych warunków środowiskowych i trybu życia. Nic powodują one zmian puli genowej populacji. Adiustacje dzielimy na: (1) dostosowania regulacyjne. to jest krótkotrwałe reakcje o szybko odwracalnych skutkach, (2) dostosowania aklimatyzacyjne. to jest dłużej trwające (względne) zmiany odwracalne i (3) dostosowania rozwojowe (plastyczne), to jest trwale nieodwracalne zmiany fenotypowe, jednak nie d/icd/iczone przez następne pokolenia.
Pojęcie ..zmiana nktimalxzacxiihi'' maże twe nitro imliice. Po angielsku nazwa be nu „aaUmaimy adjnumeiu' (nie acclimaiizaiion**). U \sięf>njc jienna ęiathnja zmian adiuoir cyjnych: reakcja -zmiana wsylcdna-zwnina tnrala. < o w/wlskiej fcnnniologti nosi nazwę dnsto sowanic ri\tyilacyjno*iklimatyziiiyjnt) rozwojowt\
Powyższe typy zmian najlepiej wytłumaczyć na przykładach. Dostosowaniami regu-lacyjnymi (reakcjami) są więc: zmiana częstości tętna czy oddechów w odpowiedzi na pojedynczy bodziec stresowy, reakcja immunologiczna, przejaw histerii, który służy odparciu bodźca, itp. Mechanizm ten polega więc na odparciu bodźca, strategia la jest energctycz.nic najbardziej oszczędna. Dostosowaniami aklimatyzacyjnymi są na przykład zmiany oddechowo-krążeniowe związane z klimatem, przerosi roboczy komó rek mięśniowych na skutek pracy fizycznej, zwiększenie masy tkanki tłuszczowej pi/y nadmiernym odżywianiu, zmiana proporcji między wodą siódkomórkową a między ko*
123
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
porównawcza007 bmp toab -koAkjRCLULi pfibea -ba dutó&© etepu. yetotol asmcmiom, \scnisdiv ImJ^D
39707 SCN 18 v«ebfoi wcuidiętittug ptóekejc^ag. *J -htewUii jirałm +uo«sĄ tóiauec
41825 SCN 35 . Kobiety, które utyły w czasie ciąży, rodzą cięższe dzieci, o większym obwodzie głowy
46998 SCN 21 Geny hotmobłoku wpływają no orientację rozwoju poszczególnych odcinków cudo. zwla.src*
48195 SCN 40 Mówiąc o roli czynników egzogennych już lu warto wspomnieć, że wśród nich należy wyróżn
skanuj0035 [Fe(SCN)J + 6 F S [FcF6)3 + 4 SCN czerwony bezbarwny Jony F" zamas
12000 SCN 14 (2) djużany efekt występuje po urodzeniu w przypadku karmienia dziecka piersią i rzutuj
12890 SCN 50 Wzory do wyliczania przybliżonej średniej wysokości i masy ciała niemowląt i dzieci M
więcej podobnych podstron