48372 skanuj0102 (12)

208 AKSJOLOGIA I I Yt/NA

nymi wartościami moralnymi. Z tego też powodu pod wzglądem moralnym nie wykazują one cech trwałości, ale są zmienne w zależności od różnych czynników natury indywidualnej czy społecznej. W tych ramach etyka chrześcijańska uznaje istnienie elementów prawdy w koncepcjach relatywistycznych.

Mimo to sprawa nic została jeszcze doprowadzona do końca. Mianowicie również po stronie kierunków relatywistycznych nie trudno znaleźć takie, które głosząc zasadniczą, podstawową zmienność porządku wartości moralnych, nic przeczą równocześnie temu. że w święcie moralnych pojąć i zasad istnieją także pewne idee o charakterze powszechnym i niezmiennym. Wystarczy tu powołać sią choćby na wysuniętą przez niektórych marksistów koncepcją elementarnych norm moralnych czy popularnego w XIX w. A. Świętochowskiego jako na gruncie polskim najbliższych nam czasowo zwolenników tego stanowiska. Wobec tego istota sporu pomiędzy etyką absolutną a relatywistyczną sprowadza się przede wszystkim do rozstrzygnięcia. której z tych dwu zasadniczych kategorii elementów, zmiennych czy niezmiennych, należy przypisać prymat w konstytuowaniu świata moralnych wartości. Jeżeli np. współcześni filozofowie przyjmują, że rdzeń moralności stanowią zmienne, kulturowo /determinowane systemy moralne. a ogólnoludzkie elementarne normy moralne stwarzają tylko ich zewnętrzną oprawę, to etyka chrześcijańska stoi na stanowisku, że u podstaw moralnego porządku dobra leżą wartości powszechne i niezmienne. One to kształtują wewnętrzne dobro tych kategorii działania moralnego, które są określone istotową strukturą człowieka. Prócz tego służą za drogowskazy, za pomocą których człowiek może kształtować moralne dobro pozostałych działań o zmiennej treści etycznej. W tych dopiero stwierdzeniach wyraża się istotny sens chrześcijańskiej koncepcji wartości, której nadamy postać następującego stwierdzenia: istnieje pewien zespól absolutnych i obiektywnych wartości moralnych określających idealne wzorce postępowania odpowiadające podstawowym kategoriom działania ludzkiego i stanowiących zasadnicze elementy składowe porządku dobra moralnego niezależnie od subiektywnych nastawień jednostek, jak też uwarunkowań spolcczno-historycznych.

W świetle podanych wyjaśnień staje się rzeczą zrozumiałą, że teza przyjmująca istnienie obiektywnych, ogólnoludzkich i niezmiennych, czyli krótko mówiąc absolutnych wartości moralnych, ma w systemie etyki chrześcijańskiej kluczowe znaczenie. Razem z tezą, która widzi w przedmiocie głów ny czynnik moralnej w artości aktu ludzkiego, stanowi ona drugą, obok teorii celu ostatecznego, podstawę, na której etyka chrześcijańska opiera obick-lywny i absolutny charakter głoszonej przez siebie filozoficznej koncepcji moralności.

Uzasadnienie tezy

I. Źródła argumentacji

Ponieważ chodzi o uzasadnienie istnienia obiektywnych i absolutnych wartości moralnych, w argumentacji odwołać się musimy przede wszystkim do źródeł empirycznych. Stanowią je dane doświadczenia wewnętrznego oraz zewnętrznego, które traktować należy łącznic, ponieważ wzajemnie się dopełniają. Jeżeli chodzi o doświadczenie wewnętrzne, to wiadomo, że dostarcza go nam nasza własna świadomość ujmowana za pomocą introspckcji i refleksji. Natomiast objaśnić należy, gdzie szukać danych doświadczenia zewnętrznego.

Otóż mogą to być najpierw dane dośw iadczcnia potocznego, spontanicznego (np własne obserwacje, cudze opow iadania, różnego rodzaju zapisy). Tym doświadczeniem posługiwali się filozofowie w poprzednich epokach historycznych (Sokrates. Arystoteles, św Tomasz). Obecnie jednak w dobie ogromnego rozwoju nauk szczegółowych, korzystać należy przede wszystkim z doświadczenia naukowego, opracowanego w lytn wypadku głównie przez etnologię. archeologię i historię, przy czym największą dla nas wagę mają dane etnologiczne.

Skąd tych danych można zaczerpnąć?

Niestety, nie posiadamy syntetycznego opracowania całości materiałów odnoszących się do interesującego nas zagadnienia. Sięgać więc trzeba do różnych opracowań.

Względnie całościowy przegląd danych zgromadzonych do końca XIX w. przez etnologię inspirowaną wówczas głównie przez cwolucjonizm, zawierają dwa duże dzieła. Najpierw li. Wcstcrmarck wydał w r. 1906-1908 dwutomową pracę pt. The Origln and Dewlopmcnt of Morał Ideasw parę lat później ukazało się trzylomowc dzieło V. Cathrcina pt. Die Einheit des siithchen Re-wusstseins der Mcmchhcit**. Obydwie te prace nie odpowiadają zupełnie wymogom dzisiejszej etnologii, co wszakże nic oznacza, że nie posiadają dla nas żadnej wartości Odnosi się to szczególnie do zawartego w nich materiału faktograficznego Pod tym względem stanowią nadal cenne źródło informacji, niezależnie od zgoła różnej orientacji ideologicznej obydwu amorów

" ł Wcstcrmarck. The Origin and Deeelopment of Stora! Ideas 2 vol., London 1906-1908. tłum niem. Ursprung und Ennuck/ung der Moralbegri/fe. 2 0., Lcipzig 1907• 100*)

'' V. Calhrcin. SJ. Pic Einheit des sitllichcn Bewusstscins der Menschheit, 3 B . Frei-l*urg i Br., 1914

A«IV» Clykl •    - ¹ 1

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0100 (10) 204 AKSJOLOGIA I I Yt /NA żc nawet w zakresie działania rozumnego może występować w
62963 skanuj0104 (12) 212 AKSJOLOGIA I TYC /NA mości moralnej wszystkich znanych nam społeczeństw ży
skanuj0010 (152) 6.2. Usługi hotelowe (noclegowe) 119 korzystających z jednego noclegu. Z tego też p
skanuj0096 (12) 196 AKSJOLOGIA ETYCZNA czych różnic dzielących tych dwu filozofów ich pogląd na wart
skanuj0105 (12) 21*1 AKSJOl.(X>IA I IYC /NA nione zostały w nich przede wszystkim fakty doświadcz

więcej podobnych podstron