67368 S5008134 (2)

było powodem tych różnic w zakresie obrzędów pogrzebowych. Czy były to sprawy wyłącznie kultowe, czy związane było to z różnicami płci, wieku, majątku, pochodzenia społecznego?

W grobach protosłowiańskich znajduje się stosunkowo niewielką ilość przedmiotów metalowych, zwłaszcza broń jest dość rzadka. W końcu IV w. p.n.e. wśród grobów autochtonicznej ludności pojawiają się też groby szkieletowe i ciałopalne z zupełnie odmienną zawartością. W fazie środkowo-, a szczególnie w późnolateńskiej, czyli od II w. p.n.e. coraz częściej widzi się, iż do rytuału dawniej obowiązującego wkradają się pewne różnice, które wynikają ze zmian zachodzących w układach społecznych. Pojawia się także broń, m.in. miecze i włócznie.

Polskie znaleziska „lateńskie” dziś nam znane, nie wykazują bynajmniej zubożenia, jakiego należałoby oczekiwać w okresie podboju. Pomijam znaleziska z osad; cmentarzyska z tej epoki są duże, a zawartość ich w porównaniu z zabytkami z okresów wcześniejszych i okresu bezpośrednio po nim następującego jest bogatsza i bardziej urozmaicona.

W wielu grobach ujawniają się obce elementy, które są odbiciem i śladem pojawienia się nowej ludności, zawierają narzędzia i broń żelazną, ozdoby i ceramikę typu celtyckiego, przy czym ilość naczyń w tym czasie, tj. w ostatnich dwóch stuleciach p.n.e., wyraźnie maleje. Jednocześnie zmienia się jej charakter. Dość dużo form upodabnia się do celtyckich. Znaczna część tych znalezisk była określana albo wprost jako „celtyckie importy” lub przezorniej jako „naśladownictwa celtyckie”. Ceramika o formach odbiegających od rodzimych względnie także naśladująca celtyckie wzory pojawia się coraz częściej pod koniec fazy środkowolateóskiej (200—100 p.n.e.), obok niej występują także naczynia lokalnej proweniencji, tradycyjne. I tu nasuwa się niezwykle interesujące zagadnienie, a mianowicie jak wytłumaczyć pojawienie się tak dużej ilości obcych wyrobów bądź typów w grobach ludności autochtonicznej? Skąd się one wzięły? Mało tego, w rytuale pogrzebowym ludności występują odchylenia, których nie można inaczej wyjaśnić, jak tylko i bezpośrednim oddziaływaniem wierzeń celtyckich na ludność autochtoniczną.) Ta ostatnia okoliczność jest może nawet ważniejsza niż przyjmowanie niektórych wytworów obcej kultury materialnej. Muszą bowiem zaistnieć odpowiednie warunki i trwać dostatecznie długo, by przezwyciężyć siłę konserwatyzmu i zamiłowanie do tradycji Im kultura jest prymitywniejsza, tym siły te działają mocnieją Analiza zaś cmentarzysk lateńskorzymskich wykazuje, że proces celtyzacjj prze-