69474 P1100118

124 TADEUSZ SZCZERBOWSKI

scy tańczą i są zadowoleni. Dominuje czerwień, która kontrastuje z szarzyzną poprzedniej sceny z udziałem Finów i zielono-żółtą barwą szyby, na której była mucha. Szyba ta jest swoistą granicą między fińską chatą a sceną radosnego rosyjskiego festynu ludowego. Widzowie przypominają sobie znane od dawna przysłowie: rde mćó, maM u .miru (Żuków 2000: 82), któremu w połszczyźnie odpowiada „Gdzie jest miód, tam będą i pszczoły” (Stypuła 1974: 45). Padają słowa: limo no-pycacu („piwo po rosyjsku”). Prowadzi to do sugestii, że tylko rosyjskie piwo wprawi widza w stan upojnej radości. Wyrażenie no-pyccmi jest jednocześnie markową nazwą reklamowanego piwa.

Szczególnie obiecującym przedmiotem analizy są słowa ffyuia HapacnauiKy, które słychać pod koniec filmu. W dosłownym przekładzie intersemiotycznym idiom ten wizualizuje Władimir Til-man (Dubrowin 1981: 84) w następujący sposób.

•i' < > / i

Wyraz HapacnauiKy jest potocznym przysłówkiem, por. e ncuibmó HapacnauiKy „w rozpiętym płaszczu”, pyóauiKa HapacnauiKy „rozchełstana koszula”. Pokrewnemu czasownikowi pacnamymb kontekst przypisuje znaczenie „otworzyć na oścież, rozewrzeć”, np. pacnaxnymb deepb „otworzyć drzwi na oścież”, lub „rozpiąć, odrzucić, odkryć”, np. pacncanymb nanbmó "odrzucić poły palta”.

Idiomatyczne wyrażenie dyiua na pacnauiKy odnosi się do człowieka szczerego, otwartego. Stanisław Karolak (1998: 336 s.v.

dyma na pacnaiuicy) w najobszerniejszym słowniku frazeologicznym rosyjsko-polskim podaje następującą odpowiedniość: ayuia Ha pacnaiuicy xmo_ ma serce jak na dłoni kto_. Jest to kontaminacja mieć serce na dłoni „być otwartym, ufnym, szczerym, bezinteresownym nawet dla bliżej nie znanych osób” (Dunaj 1996: 514) i jak na dłoni „o oglądaniu, widzeniu czegoś: bardzo dokładnie, bez przeszkód, z dogodnego punktu obserwacyjnego” (Dunaj 1996: 336). Por. także zdanie „Efekty są widoczne niestety jak na dłoni” (Bańko 2002, t. 1, s. 269 s.v. dłoń).

Nie ma istotnych różnic semantycznych między rosyjskim frazeologizmem dyma na pacnaiuicy (kto) i polskim mieć serce na dłoni <być uczynnym, otwartym, szczerym, serdecznym> (Skorupka 1967: 171 s.v. dłoń). Niektóre słowniki jednojęzyczne opatrują jednak rosyjski idiom kwalifikatorem npocmopennoe „gminne, pospolite” (Jarancew 1985: 17).

We wspomnianym Obrazkowym słowniku idiomów rosyjskich pożyteczna dla naszych rozważań jest wizualizacja sensu rosyjskiego frazeologizmu dyma napacnamt^

Dziecko w stroju Pinokia, mające w ręce worek z pieniędzmi, szczerze i naiwnie wyznaje ten fakt kotu i lisicy, ubranych w strojach jednoznacznie wskazujących na ich złe zamiary. Oczywiście głębsza interpretacja tej wizualizacji nie jest możliwa bez odwołania się do przestrzeni intertekstualnej, którą tworzy książka Carla Collodiego Pinokio, przygody drewnianego pajacyka. Nie bez znaczenia jest tu także przestrzeń