77257 skanuj0016 (253)
Epoka przcdpiśmienna
30 arabski, a potem łaciński w języku kazaskim, mongolski w języku buriackim), lecz także alfabet łaciński, zastosowany już po rewolucji do języków tych narodów, które przedtem w ogóle nie znały pisma (np. w językach tunguskich - od 1931 roku alfabet łaciński, od 1936 grażdanka. w niektórych językach ugrofińskich, np. mansyjskim — od 1932 roku alfabet łaciński, od 1939-1940 grażdanka, chantyjskim — od 1930 roku alfabet łaciński, od 1939-1940 grażdanka itp.).
Po trzecie, w wyniku chrztu Polska przejęła nie tylko alfabet łaciński, ale i samą łacinę jako uniwersalny język kultury-chrześcijańskiej w jej wariancie rzymskim. W pierwszych wnękach po chrzcie powstawały na ziemiach polskich wyłącznie teksty łacińskie, a i później długo jeszcze piśmiennictwo łacińskie przeważało ilościowo nad skromnym dorobkiem piśmiennictwa w języku ojczystym. W związku z tym twierdzi się zwykle, że rola i pozycja łaciny hamowała rozwój języka polskiego. Jest prawdą, że polszczyzna musiała w ciężkich zmaganiach z łaciną wywalczyć sobie należne jej miejsce w życiu społecznym i kulturalnym. Trwało to długo i nie przyszło łatwo: jak zobaczymy później, dopiero w czasach Odrodzenia polszczyzna Złotego Wieku przełamała hegemonię łaciny na gruncie literatury pięknej i publicystycznej i poważnie nadwerężyła jej monopolistyczną pozycję na gruncie piśmiennictwa naukowego, a jeszcze później, bo w epoce Oświecenia, na tym ostatnim obszarze (piśmiennictwa naukowego) odniosła ostateczne zwycięstwo. Wszystko to prawda, z drugiej jednak strony prawdą jest również (i tylko pozornie teza ta brzmi paradoksalnie), że niezrózumiałość łaciny dla szerokich kręgów średniowiecznego społeczeństwa polskiego na swój sposób stymulowała powstanie i rozwój polskiego języka literackiego. Dowodzi tego porównanie z sytuacją tych narodów słowiańskich, które przyjęły chrześcijaństwo z Bizancjum i w związku z tym język staro-cerkiew-no-słowiański jako liturgiczny i literacki1. Wszędzie tam narodowe
języki literackie powstały bardzo późno, bez porównania później 31 niż w Polsce i Czechach.
Przyczyny tego stanu rzeczy nie są zbyt trudne do ustalenia. Łacina, właśnie dlatego, że dla szerokiego ogółu była niezrozumiała. wymagała, uzupełnienia polszczyzną w funkcji języka pomocniczego. lak w liturgii (przekłady modlitw codziennych. Psałterza,
Biblii, polskie kazania i pieśni), jak i w życiu społecznym (tzw. roty przysiąg sądowych, przekłady kodeksów prawnych itp.). 'Pa pozycja polszczyzny i tc przejawy jej użycia, choć zrazu bardzo skromne, wystarczyły przecież do tego, by na ich podstawie ukształtował się język literacki poprzez niwelację różnych odrębności dialektalnych. Tymczasem w krajach słowiańskich pozostających w kręgu kultury bizantyńskiej rolę analogiczną do roli łaciny u nas odgrywał język staro-cerkiewno-słowiański. Był on dla szerokiego ogółu społeczeństwa tych krajów w najdawniejszej epoce całkowicie zrozumiały (podkreślaliśmy uprzednio stosunkowo niewielkie zróżnicowanie językowe słowiańszczyzny jeszcze w czasach powstania państwa polskiego i chrztu Polski), a później, mimo rosnących różnic wywołanych rozwojem i zmianami języków słowiańskich, zrozumiały w dużej części — tym bardziej, że i sam się zmieniał, nabierając w poszczególnych krajach lokalnego zabarwienia (tzw. lokalne redakcje cerkiewszczyzny). W tej sytuacji nie mogło być mowy np. o przekładach tekstów liturgicznych na języki narodowe. Właśnie wskutek swej (zrazu całkowitej, a później względnej) zrozumiałości, cerkiewszczyzna mogła nie dopuścić języków narodowych do tych pomocniczych funkcji, które pełniły one w krajach
0 kulturze łacińskiej. I dlatego narodowe języki literackie powstały lam (tzn. w krajach liturgii słowiańskiej) bardzo późno. Pominąwszy narody południowosłowiańskie, gdzie to opóźnienie miało
1 dodatkowe przyczyny historyczne (niekorzystne warunki polityczne, niewola turecka itp.), porównajmy czas powstania języków literackich w Czechach, Polsce i na Rusi: w Czechach język literacki powstał w XIV wieku, w Polsce na przełomie XIV i XV wieku (a niewykluczone, że nawet wcześniej), tymczasem w Rosji dopiero w wieku XVIII. głównie dzięki owocnym wysiłkom Michała Łomonosowa.
Po czwarte, bardzo ważnym czynnikiem rozwoju każdego języka jest jego nauczanie i kształtowanie w szkole. Trzeba więc
Staro-cerkicwno-słowiański, pierwszy literacki język słowiański, to język dokonanego okoto połowy IX wieku pr/e/. dwu braci, z pochodzenia Greków — Cyryla i Metodego, Apostołów Słowian (w związku z ich misją wiełkomorawską), przekładu Biblii i innych tekstów chrześcijańskich: przełożyli je oni / greki na znany im dialekt południowosłowiański (ściślej: maccdońsko-bułgarski) okolic Solunia (dzisiejsze Saloniki) w Grecji.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
img136?0x581 I poi-J pr/tdpcimteiina 30 arabski, a potem łaciński w języku kazaskim. mongolski w jęz
img017 dpiśmienna arabski, a potem łaciński w języku kazaskim, mongolski w języku burłackim), lecz t
img136?0x581 Ilpoka przolptćcmeiiiia 30 arabski, a polem łaciński w języku kazaskim, mongolski w jęz
skanuj0025 (157) Epoka przcdpiśmicnna 48 niektóre końcówki (głównie słabszych, tzn. mniej licznych l
skanuj0026 (155) Epoka przcdpiśmicnna 50 mowa później, zatarła się różnica między formami odmiany pr
79175 skanuj0027 (147) Epoka przcdpiśmicnna 52 fektum na skutek zmian fonetycznych (kontrakcja) zlał
89426 skanuj0011 (329) Epoka przcdpiśraicnna 20 TplT zmjenijy się w TroT, TloT — stąd w języku polsk
więcej podobnych podstron