94288501 djvu

FIZYOLOCtIA układu nerwowego 265

protoplazmatycznych neuron wchodzi w kontakt z zakończeniami wypustki osiowej innych neuronów, lub ich gałązek obocznych. Komórka nerwowa rozwinięta posiada zatem dwie wypustki: doko-mórkową i odkomórkową, jest więc przynajmniej dwubiegunową. W ośrodkach mózgordzeniowych są komórki przeważnie wielobie-gunowe, t. j. posiadają jedną lub dwie wypustki odkomórkowe a liczne dokomórkowe.

U zwierząt bezkręgowych znajdujemy też i komórki jedno-biegunowe. Z punktu widzenia fizyologicznego można także uważać wszystkie komórki nerwowe jako jednobiegunowe, a to w ten sposób, że dendryty uważamy za część składową protoplazmy ciała komórki, której powierzchnię zetknięcia z rozgałęzieniami włókien nerwowych innych neuronów powiększają. W niektórych neuronach dendryty odgrywają rolę prawdziwych włókien nerwowych doko-mórkowych, a to wtedy, gdy zetknięcie z gałązkami obocznemi neuronu odbywa się w znacznej odległości od ciała komórki tak, że wypustka protoplazmatyczna jest długą. Wypustki osiowe są za zwyczaj długie, u dużych zwierząt mogą dochodzić do kilku metrów (np. włókna piramidowe, wychodzące z komórek kory mózgowej, a kończące się w rdzeniu pacierzowym).

Według teoryi neuronów cały układ nerwowy złożony jest z neuronów, które wchodzą ze sobą w związek („artykułują^u według Cajala). Między neuronami artykułującymi zachodzi ciągłość czynnościowa, niema zaś ciągłości anatomicznej. Stan czynny przenosi się z jednego neuronu na drugi nie bezpośrednio, lecz przez kontakt zapomocą drzewkowatych zakończeń wypustek w sposób bliżej nieznany. Ciało komórki tworzy stacyę centralną czynności nerwowej, która się odbywa w zakresie neuronu. Do ciała komórki właśnie dochodzą podniety drogą wypustek protoplazmatycznych, a ono przenosi je na wypustkę osiową.

Dokładniejszy opis budowy komórki i jej wypustek przekracza ramy tego podręcznika, wspomnieć tylko należy, że w proto-plazmie komórki wykryto budowę włókienkową (Apathy, Be-the), która przechodzi we wypustki osiowe (ryc. 95 A). Obok tej substancyi włókienkowej, której przypisują właściwą czynność nerwową, zawiera protoplazma ziarna nieregularne, barwiące się chciwie błękitem metylenu (Nissl), ryc. 95 B; te ziarnka chro-mat}my uważają niektórzy za zapas substancyi odżywczej dla całego neuronu.