wyschnięciu czasem podwinięty, czasem pokryły skorupiastą skórką. Miąższ początkowo mięsisty i silnie soczysty, z wiekiem włóknisty, łykowaty, po wyschnięciu bardzo twardy (jak kość) i łamliwy, biały, słabo pręgowany, 5-15 mm grubości. Hymenofor rurkowaty, biały do kremowożółtego, przy wilgotnej pogodzie wydzielający krople bezbarwnej lub białej cieczy. Rurki 3-7 mm długości, zawsze w jednej warstwie ukośnie zbiegającej w dół. Pory okrągłe do owalnych i labiryntowatych, drobne, 3-5 (-6) na mm, 0,1-0,3 (-0,5) mm średnicy. Zapach ostry, grzybowy, raczej nieprzyjemny. Smak początkowo słabo kwaskowaty, gorzki i piekący. Niejadalne.
Zarodniki podstawkowe - wysyp biały. Zarodniki elipsoidalne, u podstawy zaostrzone, lekko przecinkowato wygięte, gładkie, cienkościenne, bezbarwne, 3,5-5 x 2-2,3 pm.
Znaczenie - saprotrof, rzadko pasożyt słabości, wywołuje bardzo intensywną zgniliznę brunatną drewna.
Ochrona - nie jest praktykowana.
Uwagi - łatwy do rozpoznania po obecności na drewnie drzew iglastych, białej barwie owocników, ostrym brzegu kapelusza, silnie gorzkim smaku miąższu.
Fot. 18. Owocniki białaka gorzkiego na kłodzie sosnowej (P. Łakomy)
Fot. 19. Owocniki białaka gorzkiego na kłodzie sosnowej (P. Łakomy)
Fot. 20. Owocniki białaka gorzkiego na kłodzie sosnowej (P. Łakomy)
Białak łzawiący -
Synonimy polskie - białak gorzki forma łzawiąca, drobnoporek łzawiący.
Synonimy łacińskie (11) - Oligoporus guttulatus (Peck) Gilb. et. Ryvarden, Polyporus grantii Lloyd, Polyporus guttulatus Peck, Polyporus substipitatus (Murrill) Murrill, Polyporus tiliophilus (Murrill) Sacc. et. Trotter, Ptychogaster rubescens sensu auct., Spongi-porus guttulatus (Peck) A. David, Tyromyces guttulatus (Peck) Murrill, Tyromyces stipticus f. guttulatus (Peck) Domański, Orłoś et. Skirg., Tyromyces substipitatus Murrill, Tyromyces ti-liophilus Murrill.
• •••łowisko i występowanie - w lasach l«jl.r.tych i mieszanych, kolonizuje drewno d.ttunków iglastych, głównie świerku (Picea l' i, sosny (Pinus sp.), jodły [Abies sp.), rzadko • Mimików liściastych (brzozy - Betula sp., imIhi Corpinus sp.). Występuje przeważnie n.i pniakach i leżących pniach. Na drzewach /ywych pojawia się w miejscach uszkodzo-nych i pozbawionych kory. Występuje również na drewnie użytkowym poza lasem, głównie na kopalniakach świerkowych i sosnowych. Rzadko na żywych drzewach, '•potykany od lata do jesieni. Rozpowszechniony. Pospolity.
Owocniki - jednoroczne, pojedyncze, częściej jednak w nielicznych skupieniach, półkoliste, muszlowate, nerkowate, konso-lowate, przyrośnięte szerokim bokiem lub wyraźnie zwężoną nasadą, zrośnięte podstawami, ułożone dachówkowato, rzadko rozpostarto-odgięte. Pojedynczy kapelusz średniej wielkości, cienki, 30-120 mm szerokości i 4-8 mm grubości. Powierzchnia w kierunku nasady zwykle zagłębiona, nierówna, silnie brodawkowana i pagórkowata, omszona lub naga, początkowo biała, z wiekiem kremowa, bladożółtobrunatna, z ciemniejszymi plamkami i jamkami powstałymi po wyschnięciu kropel cieczy wydzielanej przez młody owocnik. Brzeg ostry, nieznacznie powcinany, czasem podwinięty, z wiekiem tępy, szeroko pogrubiony, ciemniejszy, do brunatnego. Miąższ początkowo mięsisty i silnie soczysty, z wiekiem włóknisty, łykowaty, po wyschnięciu twardy i łamliwy, biały, słabo pręgowany, 5-15 mm grubości. Hymenofor rurkowaty, biały do kremowożółtego, przy wilgotnej pogodzie wydzielający krople bezbarwnej lub białej cieczy. Rurki 3-7 mm długości, zawsze w jednej warstwie ukośnie zbiegającej w dół. Pory okrągłe do owalnych i labiryntowatych, drobne, 3-4 na mm. Zapach ostry i nieprzyjemny. Smak początkowo słabo kwaskowaty, gorzki i piekący.
Zarodniki podstawkowe - wysyp biały. Zarodniki podłużno-elipsoidalne do cylindrycznych, nieco ścięte u podstawy, gładkie, cienkościenne, bezbarwne, 3-5 x 2,5-3 pm.
Znaczenie - saprotrof, rzadko pasożyt słabości, wywołuje bardzo intensywną zgniliznę brunatną drewna.
Ochrona - nie jest praktykowana.
Uwagi - owocowanie kontynuuje w jednym miejscu przez wiele lat. Łatwy do rozpoznania na podstawie: (1) białych kapeluszy o nierównej, guzowatej powierzchni, z kroplami białawej cieczy na powierzchni kapelusza i hymenoforu, lub z jamkami powstałymi po wyschnięciu cieczy; (2) nieprzyjemnego zapachu i gorzkiego smaku. Świeże owocniki zapachem przypominają korzeniowca (Heterobasidion spp.). Status na Czerwonej Liście: E - wymierający.
Fot. 21. Owocnik białaka łzawiącego na sośnie [A. Mazur)
15