Systematyka - gromada: Basidiomycota, klasa: Agaricomycetes, podklasa: Agaricomycetidae, rząd: Boletales, rodzina: Coniophoraceae.
Cechy rodzaju - grzyby nadrzewne, saprotrofy. Tworzą owocniki rozpostarte z hymenofo-rem merulioidalnym. Kolonizują drewno iglaste w lesie i w budynkach. W Polsce 2 gatunki.
Stroczek domowy -Serpula lacrymans (Wulfen)
J. Schrót.
Synonimy polskie - huba rosista, drzewo-niszcz rosisty, prawdziwy grzyb domowy, stroczek łzawy, stroczek rosisty, stroczek łzawiący, stroczek płaczący.
Synonimy łacińskie (17) - m.in.: Boletus lacrymans Wulfen, Boletus obliquus Bolton, Gyrophana lacrymans (Wulfen) Pat., Merulius destruens Pers., Merulius domesticus H.G. Falk, Merulius giganteus Saut., Merulius lacrymans (Wulfen) Schumach., Merulius lacrymans var. guillemotii (Boud.) Boud., Merulius terrestris (Peck) Burt, Merulius vastator Tode, Serpula destruens (Pers.) Gray, Serpula domestica (Falek) Bondartsev, Serpula terrestris (Burt) S. Ahmad, Sesia gigantea (Saut.) Kuntze, Si-stotrema cellare Pers.
Środowisko i występowanie - kolonizuje głównie martwe drewno gatunków iglastych, rzadziej liściastych. Spotykany najczęściej na drewnie budulcowym i konstrukcyjnym; w starych piwnicach, na klatkach schodowych, innych źle wentylowanych pomieszczeniach, na ścianach, podłogach z drewna drzew iglastych. Bardzo rzadki w lesie. Spotykany od lata do jesieni. Rozpowszechniony. Pospolity.
Owocniki - jednoroczne, najczęściej rozpo-•.i. u tedorozpostarto-odgiętych, początkowo kolisto, / wiekiem tworzące rozległe powłoki do kilkudziesięciu centymetrów długości i 3-10 mm grubości. Kapelusiki (jeżeli występują) 20-100 mm szerokości i do 20 mm grubości. Brzeg tępy, nabrzmiały, równy, watowaty, filcowaty, biały, płonny. Miąższ gąbczasty, elastyczny, gumowaty, z czasem włóknisty i twardy. Hymenofor nierówny, rurkowaty, labiryntowaty, siateczkowaty, jamkowaty, żółtawy, żółtopomarańczowy, z wiekiem brązowawy, oliwkowobrązowy, po skaleczeniu czerwonobrązowy. Zapach początkowo przyjemny, grzybowy, z wiekiem nieprzyjemny. Smak łagodny.
Zarodniki podstawkowe - wysyp brązowy. Zarodniki elipsoidalne, u podstawy zaostrzone, gładkie, żółte, z kroplami, 9-12x4,5-6 pm.
Znaczenie saprotrof, wywołuje bardzo intensywną zgniliznę brunatną drewna. Jest bardzo groźnym grzybem domowym.
Ochrona - profilaktyczne zabezpieczanie drewna konstrukcyjnego środkami grzybobójczymi.
Uwagi - występowaniu sprzyja zła wentylacja budynków oraz zawilgocenie drewna. Porażone drewno początkowo pokryte jest kilkucentymetrową warstwą białej, watowatej grzybni, która z wiekiem przyjmuje postać srebrnoszarej, jedwabistej skórki. Drewno, z czasem brunatnieje, mięknie, pęka wzdłuż i w poprzek włókien, w końcu rozpada się na pryzmatyczne klocki. Grzyb tworzy białoszare sznury grzybniowe do kilku metrów długości i 5 — 8 mm grubości. Początkowo są one miękkie i elastyczne, / wiekiem sztywne i kruche. Mogą one przerastać dywany, podłogi, ściany, mury, beton, ziemię i docierać do odległych miejsc, gdzie kontynuuje destrukcję konstrukcji i elementów drewnianych. Rozkłada celulozę z uwolnieniem wody. W ten sposób zabezpiecza sobie potrzebną wilgotność. Zasiedla również papier i tkaniny naturalne. Podobny do stroczka leśnego (Serpula himantioides (Fr.) P. Karst.), który występuje na otwartej przestrzeni, tworzy owocniki mniejsze i cieńsze.
Fot. 210. Owocnik rozpostarty z białym brzegiem (J. Braitenbach i F. Kranzlin, Fungi of Switzerland)
Stroczek leśny-
Synonimy polskie - stroczek fiołkowy.
Synonimy łacińskie (18) - m.in.: Boletus arboreus Sowerby, Coniophora dimitiella S.S. Rattan, Gyrophana himantioides (Fr.) Bo-urdot et. Galzin, Merulius gelatinosus Lloyd, Merulius himantioides Fr., Merulius papyraceus Fr., Merulius silvester O. Falek, Merulius squali-dus Fr., Serpula americana (Burt) W.B. Cooke, Serpula papyracea (Fr.) P. Karst., Serpula squa-lida (Fr.) P. Karst., Sesia himantioides (Fr.) Kun-tze, Sesia papyracea (Fr.) Kuntze, Sesia squali-da (Fr.) Kuntze, Xylomyzon versicolor Pers.
Środowisko i występowanie w l.r..uh na drewnie drzew liściastych, najczęśt le) m.i olszy (Alnus sp.), leszczynie (Corylus sp.) i lęjln stych, głównie sośnie (Pinus sp.), świerku (Picea sp.), modrzewiu (Larix sp.). Występuje na kłodach, pniakach, leżących gałęziach, korzeniach przewróconych drzew, rzadziej na konstrukcjach drewnianych. Spotykany w ciągu całego roku. Do niedawna uważany w Polsce za wymarły.
Owocniki - jednoroczne, rozpostarte lub rozpostarto-odgięte, przyrośnięte silnie do podłoża i pokrywające znaczne powierzchnie. Pojedynczy owocnik początkowo kolisty, 20-50 mm średnicy. Brzeg puszysty, watowaty, w miarę wysychania skórzasty i odstający, biały, płonny, do 15 mm szerokości. Miąższ początkowo gąbczasty i elastyczny, z wiekiem włóknisty i skórzasty, żółtordzawy, ciemniejący po skaleczeniu, 1-2 mm grubości. Hyme-nofor gładki, brodawkowany, promieniście pofałdowany, z wiekiem nieregularnie i grubo labiryntowaty do siateczkowatego, kremowy, żółtordzawy, z czasem ciemnobrązowy. Pory początkowo barwy liliowej, po wyschnięciu żółtordzawe, bardzo drobne. W hymenium obecne wrzecionowate, tępo zakończone, gładkościenne cystydy o wymiarach 50-80 x 5,5-8 pm. Zapach za młodu przyjemny, grzybowy, z wiekiem nieprzyjemny. Smak nieokreślony. Niejadalne.
Zarodniki podstawkowe - wysyp barwy ochrowej. Zarodniki elipsoidalne, u podstawy zaostrzone, gładkie, cienkościenne, żółtawobrązowe, 9-10x6 pm.
Znaczenie - saprotrof, wywołuje brunatną zgniliznę drewna.
Ochrona - nie jest praktykowana.
1 i 1