zmiany mające charakter skutecznych i długofalowych środków zaradczych. Należą nich:
- wyznaczanie realistycznych celów, tzn. takich, których realizaq'a zależy od nas;
- spoglądanie na problem z różnych perspektyw - bycie elastycznym;
- rozwijanie świadomości bycia tylko osobą podtrzymującą (nie możemy zmieniać innych];
- budowanie wglądu w siebie poprzez rozwijanie świadomości swoich braków i akceptacji własnych ograniczeń;
- dbanie o własne potrzeby (fizyczną psychiczną emocjonalną duchowe i społeczne);
- dbanie o własne dało — wypoczynek, właśdwa dieta, ruch;
- podejmowanie nowych wyzwań;
- zwracanie uwagi na drobne radośa codziennego żyda;
- tworzenie satysfakcjonujących relacji z innymi;
- używanie poczucia humoru;
- zmienianie codzienną rutyny tak często, jak to jest możliwe;
- próbowanie nowych pomysłó\gltydetwórctym;
- unikanie profesjonalnego żargonu poza pracą;
- traktowanie przełożonych i współpracowników jako źródła wsparcia;
- planowanie możliwośd wycofywania się w ciągu tygodnia i odpoczynku;
- byde dla siebie łagodnym.
Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z syndromem wypalenia, czy z pojedynczymi przejawami przeciążenia pracą - ważny jest sposób, w jaki sobie radzimy. Z badań przeprowadzonych w różnych krajach, w tym w Polscą wynika,że:
- niezmiernie ważne jest wczesne rozpoznawanie objawów wypalenia, ponieważ wtedy jeszcze można mu przeciwdziałać;
- należy korzystać z różnych źródeł pomocy terapeutycznej;
- osoby, które odpowiedzialność za wyniki swej pracy przypisują czynnikom zewnętrznym są bardziej podatne na wypalenią niż tą które są przekonane o swoich wysokich kompetencjach i doświadczeniu (oznacza to konieczność dokonywania wglądu w siebie);
j wspólne
- istotnym czynnikiem przedwdziałaj ącym wypaleniu jest umiejętność wycofywania się z sytuacji stresowej (wypoczynek, uprawianie sportu, turystyka, zainteresowania kulturalne);
- bardzo skutecznym środkiem radzenia sobie z sytuacjami stresowymi są towarzysko-zawodowe (superwizyjne) grupy wsparcia (analiza swoich odczuć w trakde dzielenia się nimi z kolegami daje nie tylko podechą wsparcie emocjonalną ale także pozwala z inną perspektywy spojrzeć na swoje problemy);
- poznanie siebią swoich relacji, reakcji emocjonalnych, dobry wgląd w swoje przeżycia ułatwia pracę i chroni przed skutkami przesadnego zaangażowania się w żyde i problemy drugią' osoby (oznacza to konieczność utrzymywania właśdwydi proporcji pomiędzy bliskością i zaangażowaniem w sprawy innych a dystansem i neutralnością).
Emocjonalne wyczerpanią nadmierny dystans wobec osób i spraw prowadzący do utraty zaangażowania zawodowego - to doświadczane i coraz częścią rozpoznawane przejawy syndromu wypalenia zawodowego Zjawisko zmęczenia, znużenia czy wyczerpania fizycznego i psychicznego staje się ważnym przedmiotem badań różnych dyscyplin wiedzy: fizjologii, medycyny pracy, psychologii i pedagogiki pracy. Stanowi wyzwanie dla profesjonalistów zajmujących się pomaganiem innym, którzy przede wszystkim powinni nauczyć się pomagać sobie
Literatura:
Biela A.: Stres w pracy zawodowej, Lublin 1990. Czarnecki K.: Psychologia zawodowej pracy człowieka, Sosnowiec 2006.
Fengler J.: Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej, Gdańsk 2001.
Guerreschi G: Nowe uzależnienia, Kraków 2006 Joteyko J.: Znużenie, Warszawa 1932.
Kamey J.E.: Psychopedagrgka pracy, Warszawa 2007. Sęk H.: Wypalenie zawodowe, Warszawa 2007.
Siek S.: Walka ze stresem, Warszawa 1989. Zawadowska J.: Wypalenie zawodowe-mit czy realny problem?, „Dyrektor szkoły" 4/2007.
Mgr Alina Sirdakjest pracownikiem Ośrodka Terapii Uzależnień w Wodzisławiu Śląskim.
Maj