Image5 (33)

W rubryce przedstawiane są odpowiedzi na pytania nade- Jednocześnie informujemy, że Redakcja nie jest w stanie siane do Redakcji. Są to sprawy, które, naszym zdaniem, odpowiedzieć na wszystkie nadesłane pytania, dotyczące zainteresują szersze grono Czytelników. różnych drobnych szczegółów.

Jakie będzie napięcie wyjściowe transformatora o przekładni /:/ na napięcie 220/220V, jeśli sprawność transformatora Hi wynosi 90% ? Chodzi mi o napięcie bez obciąienia i pod obciążeniem? Jak to policzyć? Czy bez obciążenia będzie te 90%*220V. czy pod obciążeniem?

Jeśli uzwojenie pierwotne i wtórne mają jednakowe liczby zwojów, to bez obciążenia napięcie wyjściowe będzie dokładnie równe napięciu wejściowemu. Pod obciążeniem napięcie wyjściowe zmniejszy się. Niestety, podana wartość sprawności równa 90% wcale nic świadczy, że napięcie pod obciążeniem nominalnym będzie dokładnie równe 0,9 wartości napięcia pierwotnego. Może tak być, ale nic musi. Podana wartość to sprawność energetyczna wskazująca, ogólnie biorąc, że 10% przenoszonej mocy zamienia się na ciepło. Sprawność wyznaczają zarówno straty w miedzi, jak i straty w żelazie, czyli w rdzeniu. Szczegóły są dość złożone. Straty w miedzi można uznać za bardziej niezmienne i przewidywalne (niemniej zmieniają się z powodu wzrostu rezystancji drutu uzwojeń pod wpływem temperatury, a to zależy od lego, czy transformator jest obciążony daną mocą chwilowo, czy na stałe. Natomiast straty w żelazie (rdzeniu) zależą od konstrukcji rdzenia, czyli grubości blach i staranności izolacji blach (co decyduje o stratach z powodu prądów wirowych) oraz od materiału rdzenia, czyli od rodzaju blachy. Tu w grę wchodzą właściwości magnetyczne - szerokość pętli histerezy (straty przemagnesowywania) oraz ustalona przez konstruktora maksymalna indukcja w rdzeniu.

O spadku napięcia zadecyduje też charakter obciążenia - ten wątek omawiany był w cyklu Pod lupą. Z powodu tak dużej liczby czynników sprawność energetyczna transformatora nie określa precyzyjnie procentowego spadku napięcia wyjściowego pod obciążeniem

a Mam pytanie w sprawie kondensatorów MKT: często widzę w różnego rodzaju kitach AVT, a zwłaszcza w tych związanych Z układami nadawczo-odbiorczymi, że pojawiają się w nich takie małe, żółte prosiopadłościenne kondensatory — czy są to kondensatory MKT? Czy może jeszcze jakieś inne - jeśli tak, to jakimi właściwościami różnią się od elektrolitów? A przede wszystkim jakiej firmy są te właśnie kondensatory używane w kitach AVT?

„Żółte prostopadłościany” o pojemności lnF...luF to rzeczywiście kondensatory MKT, pochodzące z koncernu Thomson. Oznaczenie MKT oraz stare krajowe MKSE wskazuje, żc są to kondensatory stałe, gdzie dielektrykiem jest cieniutka folia poliestrowa. Nie muszą one mieć koloru żółtego. Liczne firmy, w tym dalekowschodnie, oferują kondensatory MKT w podobnych prostokątnych „pudełkach” o rozmaitych kolorach. Kolor obudowy nie jest więc miarodajną informacją o typie dielektryka, choć niektóre firmy konsekwentnie stosują określone kolory dla poszczególnych rodzajów dielektryka.

Kondensatory MKT są najpopularniejsze wśród kondensatorów foliowych. Bardzo popularne są też kondensatory stałe ceramiczne, których większość ma kształt „lizaczków”, oraz kondensatory elektrolityczne. Wbrew' pozorom w urządzeniach wysokiej częstotliwości częściej stosuje się nie kondensator)’ foliowe, tylko ceramiczne.

Kondensatory MKT są najpopularniejsze i najtańsze spośród kondensatorów foliowych i są powszechnie wykorzystywane, także w aparaturze audio Oprócz kondensatorów MKT z folią poliestrową, dostępne są też, obecnie wykorzystywane coraz rzadziej, kondensatory polistyrenowe (styrofleksowe), mające znacząco lepsze właściwości cieplne, oraz kondensatory poi i węglanowe inieco lepsze od poliestrowych) i polipropylenowe (zwykle w układach wysokonapięcio wych).

W ogromnej większości przypadków, w układach budowanych przez hobbystów można stosować dowolne kondensatory stałe. Nai-tańsze są ceramiczne, ale te o pojemności powyżej InF zwykle mają bardzo słabą stabilność cieplną i nie nadają się do filtrów i generatorów. Kondensatory foliowe MKT są też bardzo popularne i niewiele droższe. Tylko w wyjątkowych przypadkach należy stosować dużo mniej popularne stymfleksowe, poliwęglanowe, polipropylenowe czy też mikowe lub papierowe.

a(...) problem związany ze „ Wzmacniaczem na tranzystorach N-MGSFET”, którego opis pojawił się w EdW 8/2005. (...) W katu logu wyczytałem, że moc I RE540 wynosi 150 W (w art. EdW podano 100 W), a rzekomo mocniejszy IRF540N (podano 130W) okazuje się słabszy od poprzednika i ma moc i 45 W. Dla IRł 640 zgadza się wszystko. Więc albo coś się komuś pomyiiło_t albo sprawdzałem w jakimś tandetnym katalogu (...) Mimo wszystko po publikacji omawianego układu od razu zabrałem się do jego budowy. Pamiętam, juk milo zostałem zaskoczony, gdy prowizorycznie zmontowany układ z „byle jakich ⁿ elementów (z demontażu) i podejrzanie tanich IRF 640 (2,4zl sztuka!) zadziałał od pierwszego włączenia. Moim zdaniem jest to jeden z najlepszych wzmacniaczy, jakie ukazały się do tej pory na łamach EdW, jednak opis układu pozostawia wiele do życzenia.

W międzyczasie Autor tego interesującego projektu podał dalsze informacje, a do omówienia i wyjaśnienia pozostaje kwestia parametrów tranzystorów. Mniej doświadczeni elektronicy przykładają dużą wagę do podawanych w katalogu wartości mocy strat tranzystora. I jest to istotny błąd! Podana w katalogu moc tranzystora ma bardzo niewiele wspólnego ? mocą wyjściową wzmacniacza.

Otóż patrząc z jednej strony, sprawność typowego wzmacniacza mocy klasy B wynosi 60.. .70% (można przyjąć dla ułatwienia rachunków 66%, czyli 2/3). Oznacza to, że wzmacniacz o potężnej mocy

10 Maj 2006 Elektronika dla Wszystkich