84498 img033 (39)

122 Tadeusz Sokołowski

3) Państwa będą postępować zgodnie z celami i zasadami Karty NZ i zgodnie wypełniać obowiązki określone w deklaracjach i porozumieniach międzynarodowych w tej dziedzinie, łącznie z Międzynarodowymi Paktami Praw Człowieka.

Z powyższego wynika, że zasada VII właściwie niewiele wnosi nowego do ochrony praw człowieka. Niemniej wyszczególnia z całego katalogu praw człowieka dwa postanowienia:

1) Poszanowania wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań każdego człowieka bez względu na różnicę rasy, płci, języka lub religii,

oraz

2) Poszanowania praw osób należących do mniejszości narodowych.

Innym dokumentem, niezwykle ważnym z punktu widzenia tychże norm, była Paryska Karta Nowej Europy z 19 listopada 1990 r., w której został określony pełny zespół wartości wspólnie wyznawanych przez państwa uczestniczące w procesie helsińskim. Stały się one podstawą przyjętego w 1994 r. Kodeksu Postępowania w Polityczno-Militarnych Aspektach Bezpieczeństwa, w której państwa zobowiązały się m.in. do przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego przez siły zbrojne. W Deklaracji lizbońskiej o wspólnym i wszechstronnym modelu bezpieczeństwa dla Europy w XXI wieku z 2 grudnia 1996 r. stwierdza się, że OB WE spełnia centralną rolę w wysiłkach w celu stworzenia wspólnej i wolnej od podziałów przestrzeni bezpieczeństwa, gdzie wszystkie państwa są traktowane równoprawnie. Postanawia, że obszar OBWE jest jednolitą przestrzenią kooperatywnego bezpieczeństwa, które opiera się na demokratyzacji, respektowaniu praw człowieka, swobód demokratycznych, praworządności, gospodarce rynkowej i sprawiedliwości społecznej, a to wyklucza dominację jednego państwa, zaś zadaniem jest m.in. pełne respektowanie zobowiązań odnośnie praw osób należących do mniejszości narodowych.

Podczas III Konferencji Przeglądowej w Wiedniu (1986-1989) zdecydowano

0 stworzeniu mechanizmu ochrony w dziedzinie praw człowieka oraz powołano Konferencję w sprawie Ludzkiego Wymiaru KBWE. W jej ramach odbyły się trzy spotkania: w Paryżu (30 maja-23 czerwca 1989 r.), w Kopenhadze (5-29 czerwca 1990 r.) i w Moskwie (10 września-4 października 1991 r.).

Paryskie spotkanie odbyło się bez znaczącego rezultatu, natomiast kopenhaskie spowodowało przełom związany z „demokratyczną rewolucją w Europie Środkowo-Wschodniej”. Przyniosło ono jednolite rozumienie praw człowieka, instytucji demokratycznych, rządów prawa, wolnych wyborów i praw mniejszości narodowych. Dokument kopenhaski z 29 czerwca 1990 r. zawiera uznanie, iż ochrona

1 popieranie praw człowieka jest jednym z zasadniczych celów rządów i fundamentem wolności, sprawiedliwości i pokoju. Wymienia następujące elementy rządów prawa, które są niezbędne dla pełnego wyrażania przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw ludzi¹²²:

¹²² E. Morawska, Ludzki wymiar KBWE/OBWE, [w:] Szkoła praw człowieka. Zeszyt 3..., op. cit -s. 92; także Dokument Spotkania Kopenhaskiego konferencji w sprawie ludzkiego wymiaru, [w Materiały pomocnicze. Kurs XXI Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Warszawa 2002, s. 154-155.