img094 (12)
Okolice Capowic 355
sławnego grodu, urósłszy z czasem ambicją, uważali tę nazwę jako ubliżającąich powadze i podali do c.k. namiestnictwa pokorną prośbę o pozwolenie zmienienia jej na inną1.
W obu wypadkach, podobnie jak i w innych swoich powieściach, autorzy wykorzystali motyw przybycia z zewnątrz, „wędrówki” w nieznany świat, do którego droga wymaga przezwyciężenia wielu przeszkód. Jest to jakby dalszy ciąg, uprawianych we wcześniejszej literaturze, „wędrówek po małych drogach” do świata „zabitego deskami”2. Tym sposobem obaj autorzy rozpoczynali swoje „gry z czytelnikiem”, podnosząc codzienność świata do rangi niezwykłości czy „dziwaczności”.
Rzekomą realność miasteczek kwestionuje także pseudonimowanie przedstawianych przestrzeni. Ściślej mówiąc, wprowadzanie nazw znaczących o pomniejszającym i degradującym charakterze. Nazwy takie, jak: Capowice, Kozłowice, Pipidówka, Błotniczany {Koroniarz w Galicji), chociaż brzmiąprawdopodobnie, w utworach pełnią funkcje w sposób widoczny ośmieszające. Dzięki nim dokonuje się już na początku powieści zmiana znaków wartości. Ten chwyt, rodem jeszcze z oświeceniowych powiastek, podejmą później także pisarze pozytywizmu (klasyczny przykład: „Barania Głowa” położona koło „Osłowic” w Sienkiewiczowskich Szkicach węglem).
Już opis samych Capowic - topografia, środowisko i „czas historyczny” - tworzy stypizowany obraz prowincji galicyjskiej. Mają ją określić mieszczańskie role kulturowe wybranych postaci; na dalszym planie pojawia się także perspektywa wiejska, przede wszystkim drobnoszlachecka.
Wyraźnie nacechowanajest „gra” Lama otwartąi zamkniętą przestrzenią Capowic i capowickiej okolicy. Podstawową kategorią „terytorialną” jest powiat (nb. podtytuł kolejnej satyrycznej powieści Lama Koroniarz w Galicji brzmi „powagi powiatowe”). Powiat to miara prowincjonalnej wielkości i czynnik nobilitujący (Capowice „znaczyły” wtedy, gdy były miastem powiatowym). Ponadto Lam nieustannie (przez wybór dygresji i aluzji) wskazuje na obecność - jako układu odniesienia - zewnętrznego wobec prowincji centrum. Owo centrum znajduje się nie tylko na zewnętrz jako przestrzeń wielkich metropolii (Wiednia, Lwowa), lecz jest także humorystycznym sposobem interioryzowane w obręb capowickich stosunków „politycznych” oraz wpisywane w losy i charakterystyki postaci. Świat małomiasteczkowy karykaturalnie upodabnia się do „wielkiego świata”, co z kolei powoduje humorystyczne „powiększenie” jego terytorium. Granice przestrzenne (ale również środowiskowe) miasteczka poszerzają także odwołania do okolicznych dworów i dworków, tworzących charakterystyczną
M. Bałucki, Pan burmistrz z Pipidówki. Powieść z życia autonomicznego Galicji, Kraków 1887, s. 3.
Por. np.: K. Bujnicki, Wędrówka po małych drogach (1841); J.I. Kraszewski, Wędrówki fantastyczne, literackie i historyczne (1838-1840); W. Syrokomla, Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (1857-1860).
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
81802 img098 (12) Okolice Capowic 359 przewidywalne i znaczą tylko w swojej przestrzeni urzędu czy m
img092 (12) Okolice Capowic 353 Obok Wielkiego świata Capowic i w bliskim jego sąsiedztwie (czasem p
218 ZWINISLAWA (m. MSZCZP.J Ii: A XXA: X. X.: WL< IDZISLAW O DONIC. l . U. Ha. 11 b. 12. okoliczn
img100 (9) Okolice Capowic 361 chalnych stosunków rodzinnych, skrzętności i zapobiegliwości w gromad
03. Zadania obliczeniowe z działu kartografia Odpowiedź............ 12. Okolice Płocka Zadanie 1. (4
5 (1168) reśćBYDŁO 12 Okolice głowy (tabl. 1) 13 Kościec głowy z
459 (12) Okolica tylna goleni 459 Żyły skórne i nerwy skórne prawego podudzia - widok od
461 (12) Okolica tylna goleni461 Podudzie prawe, okolica łydkowa, warstwa głęboka - widok od tyłu. O
DSC01770 (2) 12. Okolice pachowe i zgięcia łokciowego nranUr Jfcjmiwtycti
Zarz Ryz Finans R1255 12. Elementarz opcji 355 Jeśli w dniu wygaśnięcia cena akcji jest niższa od ce
więcej podobnych podstron