img098 (11)
r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że podobnie jak ustosunkowuje się intelekt do rozumu, tak wola ma się do władzy wyboru, czyli do wolnej decyzji. — Poprzednio 1 zaś wykazało się, że poznawanie umysłowe i rozumowanie dokonuje się dzięki jednej władzy, podobnie jak jedna władza powoduje spoczynek i ruch. Jedna więc władza chce i wybiera. Dlatego to wola i wolna decyzja nie są dwiema władzami, lecz stanowią władzę jedną.
ODPOWIEDZI NA TRUDNOŚCI
1. Różnica zachodząca pomiędzy pcAyjatę i ł>śXYjaię nie jest powodowana różnością władz, lecz wynika z różnorodności aktów.
2. Wybór i wola, czyli samo chcenie, są różnymi aktami, należącymi jednak do jednej władzy, podobnie zresztą, jak poznawanie umysłowe i rozumowanie, jak to już zostało powiedziane 2.
3. Intelekt ustosunkowuje się do woli jako wprawiający w ruch i dlatego nie ma potrzeby wyróżniać w woli elementu czynnego i możnościowego.
appetitivis se habel fims ad ea quue sunt ad finem, quae propter fi-nem appetuntur. Unde manifestum est quod sicut se habet intellectus ad rationem, ita se habet voluntas ad vim electivam, idest ad liberum arbitnium. — Ostensum est autem supra quod eiusdem potentiae est intelligere et ratiocinari, sicut eiusdem virtutis est quiescere et move-ri. Unde etiam eiusdem potentiae est velle et eligere. Et propter hoc v o 1 u n t a s et liberum arbitrium non sunt duae potentiae, s e d u n a.
AD PHIMUM ergo dicendum quod bulesis distinguitur a thelesi, non propter diversitatem potentiarum, sed propter differentiam actuum.
AD SECUNDUM dicendum quod electio ct yoluntas, idest ipsum velle, sunt diversi actus: sed tamen pertinent ad unam potentiam, sicut etiam intelligere et ratiocinari, ut dictum est.
AD TERTIUM dicendum quod intellectus comparatur ad yolunta-tem ut movens. Et ideo non oportet in voluntate distinguere agens et possibile.
WSTĘP DO KWESTII 84
Kwestią 84 rozpoczynamy drugą część traktatu o człowieku, który zamknął św. Tomasz w kwestiach pierwszej części Summy. Zagadnienia do tej pory omówione dotyczyły natury człowieka, ze specjalnym uwzględnieniem duszy, jej związku z ciałem, i wszystkich władz, w które jest człowiek wyposażony. Po dokonaniu inwentarza naszych władz — zarówno zmysłowych, jak i umysłowych, poznawczych, jak i pożądawczych — przystępuje teraz Tomasz do omówienia działania władz urny słowo -poznawczych i temu tematowi poświęca kwestie od 84 do 89. Oczywiście, że kolejność wykładu jest tu logicznie uzasadniona, gdyż omówienie poznawania powinno być poprzedzone przez określenie natury ludzkiej i jej władz poznawczych. Jednakże w pewnych centralnych punktach dociekań, zawartych w poprzednich kwestiach, cała argumentacja opierała się właściwie na swoistej koncepcji naszego poznawania (wystarczy przypomnieć chociażby cały tok rozważań na temat duchowości, a w następstwie i nieśmiertelności duszy ludzkiej, zakładający całą, ściśle określoną doktrynę o adekwatnym przedmiocie ludzkiego intelektu '). Dlatego też choć w porządku natury nie mogłoby być żadnego poznawania, gdyby nie było określonych natur poznających za pośrednictwem takich to a takich władz, to jednak samo nasze określenie ludzkiej natury uzależnione jest w dużym stopniu od naszego poglądu na ludzkie poznawanie.
Wprawdzie epistemologia w nowożytnym znaczeniu, pojęta jako dyscyplina filozoficzna, badająca możliwość poznawalności przez nas świata zewnętrznego i skupiająca się cała dookoła problemu: realizm — idealizm, nie może stanowić punktu wyjścia naszego filozofowania, gdyż grozi nam wówczas bardzo łatwe ugrzęźnięeie w idealizmie i przestajemy być najczęściej zdolni do zajmowania się czymkolwiek poza tak pojmowanymi zagadnieniami epistemologicznymi. Jednakże epistemologia czy gnozeologia, rozumiana jako filozoficzna teo-■ia naszych procesów poznawczych, jest w pewnym sensie dyscypliną fundamentalną i tkwi u pod ;taw całej metafizyki, a więc również i antropologii filozoficznej. Jaka jest więc nasza koncepcja poznania, taką będzie i nasza teoria człowieka.
U podstaw każdej koncepcji poznania, która nie jest solipsyzmem, a więc która nie przyjmuje, że poznajemy tylko i wyłącznie nas samych i nasze wytwory, tkwi przekonanie, że w poznawaniu czegokolwiek zachodzi jakieś zespolenie poznającego z poznawanym. W pierwotnych filozofiach prowadziło to przeświadczenie do wniosku, że 3
453
i, 79, 8
< Trzon bieżącego artykułu
Zob. a 13—16
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
img098 (11) r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że p
img098 (11) r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że p
antro9 V§ Czy kobieta ma się tak do mężczyzny... Sherry B. Ortner że to matka, a nie ojciec czy ktok
antro9 V§ Czy kobieta ma się tak do mężczyzny... Sherry B. Ortner że to matka, a nie ojciec czy ktok
img098 01 djvu 97 ~py, ogryzki i śmiecie? U. ewent. N. Łupy, ogryzki i śmiecie ma się faucać do kosz
page0237 233 ten ma się stosować do natury ciała wirującego, więc gdy większa ilość ciał znajdzie si
Wstęp. Cyganie czy Romowie? 11 ograniczają się wyłącznie do kontaktów pomiędzy poszczególnymi
HWScan00200 tarcia Tlt T2 dającymi wypadkową Tx. Siła Tv daje się sprowadzić do środkowego punktu ob
UNTITL59 17. Co lo jest duża próba? Przyjemność nie polega na tym, ie ttń ma się nic do roboty; pole
UNTITL60 17. Co to jest duża próba? Pr:yjeimiość nie polega na tym, ie nic ma się nic do roboty; pol
• Reguła merytoryczna o Stosuje się ją do norm, których zakresy zastosowania pozostają w stosunku
92 (79) Dla n = 6000 obr/min długość rury wylotowej powinna wynosić więc 1 m. Jeżeli zaś ładunek ma
10397829D582238314544397595322526169 n Gdy Kościołowi każą się przystosować do świata -
rezultacie wielkość gospodarki miasta często ma się nijak do liczby jego mieszkańców. W latach 80 i
SDC10496 w horyzoncie *. Podobnie rzecz ma się z S e r a p i-s e m wprowadzonym do Egiptu w okresie
antro1 Sherry B. OrtnerCzy kobieta ma się tak do mężczyzny, Z*jak „natura"* do
BadaniaMarketKaczmarczyk7 wanie tej metody ma się przyczynić do polepszenia jakości danych uzyskiw
więcej podobnych podstron