img104

88 VI. Okoliczności uchylające odpowiedzialność kamą

jedynie zasięg niebezpieczeństwa. Ponieważ działanie w stanie wyższej konieczności polega na poświęceniu innego dobra, aby ratować dobro zagrożone niebezpieczeństwem (kolizja dóbr), prawo przewiduje warunki ograniczające pole zastosowania tej instytucji. Warunki te ujmowane są w postaci zasad: subsydiamości, proporcjonalności i wyłączenia.

Zasada subsydiamości polega na tym, że powołać się na stan wyższej konieczności można wyłącznie wtedy, gdy niebezpieczeństwa nie da się inaczej uniknąć niż przez poświęcenie innego dobra.

Działanie w stanie wyższej konieczności uchyla przestępność czynu, aczkolwiek jego ocena prawna jest zróżnicowana w zależności od stosunku wartości dobra poświęconego do wartości dobra ratowanego. W myśl zasady proporcji dóbr, jeżeli działanie sprawcy polega na poświęceniu dobra o wartości niższej od dobra ratowanego, to z uwagi na przewagę korzyści społecznej przyjmuje się uchylenie bezprawności czynu (art. 26 § 1 k.k.). Inaczej jest w wypadku, gdy dobro poświęcone ma wartość równą lub większą od dobra ratowanego. Przyjąć wówczas można jedynie uchylenie winy, co wiąże się z tolerowaniem sytuacji ratowania swojego dobra kosztem cudzego. Muszą być jednak granice tej tolerancji. W wypadku gdy dobro poświęcone przedstawia wartość oczywiście większą od dobra ratowanego, działanie sprawcy w ogóle nie mieści się w warunkach stanu wyższej konieczności i o uchyleniu odpowiedzialności karnej nic może być mowy.

Przykładem działania w stanic wyższej konieczności uchylającej bezprawność czynu jest amputacja nogi albo przerwanie ciąży, jeżeli życia osoby zagrożonej nie można uratować inaczej. Z uchyleniem jedynie winy będziemy mieli do czynienia, gdy np. rozbitek ratuje życie, zabierając tratwę i pozostawiając drugą osobę bez pomocy; gdy zagrożony powodzią przerywa tamę, aby ratować swoje dobro kosztem cudzego; gdy osoba, która słabo pływa, nie udziela pomocy tonącemu w obawie, że sama mogłaby się utopić itp.

Podkreślenia wymaga, że ze stanu wyższej konieczności uchylającego jedynie winę nie mogą korzystać osoby, które mają szczególny obowiązek ochrony dobra, nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste (np. funkcjonariusze policji, straży pożarnej, lekarz wezwany do pomocy zakaźnie choremu). W stosunku do tych osób odpada też uzasadnienie do nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia w razie przekroczenia granicy wyższej konieczności (art. 26 § 4 k.k.). Jak już zaznaczono, to ograniczenie nie dotyczy stanu wyższej konieczności uchylającego bezprawność, co oznacza, źc ratowanie dóbr o większej wartości kosztem dóbr o wartości mniejszej nie doznaje żadnych wyłączeń.

W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności sąd może wobec sprawcy zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img102 86 VI. Okoliczności uchylające odpowiedzialność kamą przemienia jego czyn w bezprawie, co usp
img108 92 VI. Okoliczności uchylające odpowiedzialność kamą Podstawą odpowiedzialności lekarza są pr
51939 img100 7. Okoliczności uchylające odpowiedzialność kamą
img106 7. Okoliczności uchylające odpowiedzialność kamą sienie tajemnicy korespondencji). Uchylenie
img107 I.Okoliczności uchylające bezprawność (kontratypy) i wyczerpuje się, gdyż np. pozbawienie wol
page0127 88 VI. Rolnictwc TABL. 21. ZMIANY POWIERZCHNI LASÓW W 1937 R.a Województwa Przybyło U

więcej podobnych podstron