18 Druidzi
zapisany alfabetem ogamicznym (tzw. ogam lub ogham), wynalezionym w Irlandii. Zapisy ogamiczne przetrwały do naszych czasów głównie w formie inskrypcji na kamieniu, z których większość, około 369 znanych inskrypcji, pochodzi z piątego i szóstego wieku naszej ery, gdy Irlandczycy pod wpływem chrześcijaństwa porzucili stare zakazy dotyczące pisma i zaadoptowali do swoich potrzeb alfabet łaciński. Język irlandzki stał się wówczas trzecim, obok greki i łaciny, językiem literackim Europy. Jak zauważył profesor Mairtin Ó Murchii: ,,W Irlandii zachowało się więcej wczesnych zapisów niż w jakimkolwiek innym celtyckim kraju”. Dlatego też w naszej dyskusji na temat Celtów i ocen dokonywanych przez cudzoziemców ciągle powracać będziemy do źródeł irlandzkich.
Hekatajos z Miletu (ok. 500-476 p.n.e.) i Herodot z Halikarnasu (ok. 490-425 p.n.e.) po raz pierwszy odnotowali istnienie Keltoi. Jako miejsce ich pochodzenia wskazywali tereny wokół górnych dopływów Dunaju, Renu i Rodanu, co potwierdzają znaleziska archeologiczne. Można założyć, z dużą dozą prawdopodobieństwa, że Grecy pierwszy raz zetknęli się z Celtami poprzez swych kupców i kolonizatorów penetrujących zachodnie tereny śródziemnomorskie. Okres wielkiej kolonizacji greckiej trwał od połowy ósmego do połowy szóstego wieku p.n.e. Około roku 600 p.n.e koloniści z Phocaei, miasta jońskiego, założyli na wschód od Rodanu, na terenach celtyckich w południowej Galii, kolonię zwaną Massilią (dziś Marsylia). Według tradycji, Fenicjanie założyli pierwsze handlowe kolonie na Półwyspie Iberyjskim w tym samym czasie, gdy na półwysep napływali z północy Celtowie, czyli na początku pierwszego tysiąclecia p.n.e. Ale to znowu Grecy jako pierwsi dostarczyli wiadomości na temat Celtów iberyjskich, po skolonizowaniu wybrzeży Iberii w siódmym i szóstym wieku p.n.e. Grecy z Phocaei również założyli kolonie na wybrzeżach dzisiejszej Hiszpanii.
W tym czasie Celtowie przeżywali okres szybkiego rozwoju. Mieli zaawansowaną broń i nabyli umiejętność wytapiania metali. Dzięki potężnym toporom i innym narzędziom mogli karczować drogi i przejścia w niedostępnych wcześniej lasach północnej Europy. Opanowanie obróbki metali umożliwiło Celtom szybsze podróżowanie, lepszą uprawę roli, a także dało im nowe miecze i włócznie, dzięki którym stali się na pewien czas militarną potęgą.
Wyposażeni w „nową technologię”, Celtowie w szóstym wieku p.n.e. rozprzestrzenili się we wszystkich kierunkach, a już w piątym wieku dotarli do północnej Italii, gdzie napotkali Etrusków i Rzymian. Zasiedlili Nizinę Padańską, południową granicę ich zasięgu stanowiły Apeniny, choć dotarli na południe aż do Ancony. Około roku 474 p.n.e. Celtowie pokonali Etrusków niedaleko rzeki Ticino i przejęli całkowitą kontrolę nad równinami północnej Italii.
Pod wodzą swego władcy Brennosa (imię to może oznaczać tytuł, tak jak brenin w języku walijskim odnosi się do króla) Celtowie ponownie pokonali Etrusków, a także przybyłych im z pomocą Rzymian. Około roku 390/387 p.n.e.,