202
waż ze względu na krótki czas (t_ - t1) wytrzymałość powrotna jest mała wskutek małej odległości między stykami, napięcie powrotne powoduje ponowne zapłony łuku o także zmienionej biegunowości.
1_g.3. Wpływ różnych czynników r.a wartość przepięcia 10.3.1. Wpływ wyłącznika
Na wartość przepięcia wpływają między innymi dwa czynniki związane z wyłącznikiem, a mianowicie położenie chwili rozejścia się styków w stosunku do fali napięcia oraz liczba prze™ szeregowych w biegunie.
t
Wpływ innych czynników, jak np. sposobu gaszenia łuku, cyklu łączeniowego, rezystorów bocznikujących i in. nie będzie szczegółowo analizowany .
Rys. 10.8. Rysunek pomocniczy do analizy wpływu chwili rozejśoia się styków na wartośó przepięoia. Oznaczenia w tekście. -Oscylacje prądów po przejściu przez zero pominięto
Wobec przypadkowości położenia chwili rozejścia się styków w stosunku do chwili przejścia napięcia przez zero, w praktyce występują duże różnice między wartościami przepięć przy kolejnych wyłączeniach tego samego prądu w nie zmienionych warunkach. Przykład przebiegów dla dwóch różnych chwil rozejścia się styków pokazano na rysunku 10.8 dla przypadku występowania ponownych zapłonów łuku. Na rysunku 10,8b pokazana jest sinusoida napięcia zasilającego, natomiast na rysunku 10.8a pokazano przebieg prądu i^ oraz składowe wg wzoru (10.14). Jeżeli w dowolnej chwili tQ rozejdą się styki wyłącznika, to prąd będący różnicą obydwu składowych będzie malał do zera, powodując w chwili t^ pojawienie się wartości szczytowej przepięoia. We wzorach (1 0.1 5) *■ (10.19) zostało wykazane, że-największa wartośó szczytowa wystąpi przy cos «tj = 1, czyli dla atj *= sr. Ponieważ wówczas sin = 0 oznacza to, że największe przepięcie powstaje w przypadku, gdy prąd w indukcyjnośoi ijT przechodzi przez zero w tej samej chwili co napięcie zasilające. Z zależności (10.17) wynika, że czas wyłączania tj - t^ Jest w tym przypadku najdłuższy ż możliwych przy określonej wartości współczynnika a.
Wpływ chwili rozejścia się styków w przypadku wyłączania bez ponownych zapłonów łuku wynika bezpośrednio z wzoru (10.6).
Przy braku ponownych zapłonów łuku liczba przerw w biegunie wyłącznika nie ma wpływu na wartośó przepięcia. Jeżeli zapłony te występują, to w przypadku n-przerwowego wyłącznika (przy założeniu jednakowego wzrostu wytrzymałości powrotnej w każdej przerwie , scharakteryzowanego taką aamą krzywą 3 z rysunku 20.6 o równaniu wg założenia e z p. 10.2.2.2) równanie krzywej Up^(t) ma postać
(10.21)
Upn = n a (t - to).
Po przeprowadzeniu obliczeń wg (10.11 ) r (10.19) wzór (10.19) przybiera postać
Przepięcie, a także i współczynnik przepięcia, wzrastają więc proporcjonalnie do pierwiastka z liczby przerw.
10.3.2. Wpływ wyłączanego odbiornika
Na wartość przepięcia mają wpływ m.in. takie czynniki, jak wartość przerywanego prądu i jego odkształcenie od sinusoidy oraz wartości L i C. Wpływy te 3ą złożone, gdyż wielkości powyższe są ze sobą ściśle związane.
Przy wyłączaniu małych prądów przepięcia są niewielkie, gdyż mała jest energia magnetyczna W^ w indukcyjności w chwili ucięcia prądu. Przy określonym napięciu, w czasie wyłączania dużego prądu, prądy ucięcia wzrastają tylko do pewnej granicy, natomiast wzrostowi prądu towarzyszy zmniejszanie indukcyjności L. Wystąpi wobec tego zakres prądów, przy którym przepięcia będą największe. Pokazane to jest na rysunku 10.9 [43]. Wyraźne maksimum przepięć występuje przy prądzie ok. 10 A.
Wzrost pojemności C powinien powodować poważne zmniejszenie przepięć w przypadku wyłączania bez ponownych zapłonów łuku. Wynika to z wzoru (10.8), gdyż maleje
Zwiększenie pojemności może jednakże zwiększać amplitudę drgań prądu o wysokiej częstotliwości (wzór (10.3)) i przez to zwiększać prąd ucięcia. W efekcie wpływ tych czynników może się częściowo kompensować. Można przyjąć, że ze wzrostem pojemności. C maleje przepięcie, ale w mniejszym stopniu niż to wynika ze zmiany wartości yjr-