15374 skanuj0004 (155)

150 Stanisław Witold Kłopot

potwierdzenie słuszności tej koncepcji w naszych warunkach, pod warunkiem uwzględnienia różnic w sensie samych czynników i mechanizmów ich działania”.

A. Jagielski na podstawie zrealizowanych przez geografów badań wyróżnił trzy różne grupy społeczne o różnych możliwościach dysponowania i konsumowania wartości przestrzennych:

1) pierwszą grupę stanowią osoby bezpośrednio związane z dysponentami przestrzenią, a więc pracownicy instytucji i organizacji uprawnionych do rozporządzania korzyściami przestrzennymi;

2) drugą grupę stanowią pracownicy zakładów, które ze względu na ich znaczenie dla gospodarki narodowej są uważane za priorytetowe;

3) do trzeciej grupy należą wszyscy pozostali mieszkańcy i pracownicy gospodarki uspołecznionej, których potrzeby »przestrzenne« są uwzględniane po zaspokojeniu potrzeb grup poprzednich.

Grupy dysponujące korzyściami przestrzennymi nie były w stanie zasiedlić względnie izolowanego dużego obszaru miasta. Zajmowały raczej małe zespoły rozrzucone w przestrzeni miejskiej o większych mieszkaniach, lepszej lokalizacji budynku mieszkalnego, a także inne korzyści przestrzenne: garaże, domy letniskowe itp.

Zmiany granic administracyjnych Wrocławia i zmiany granic rejonów urbanistycznych uniemożliwiały szczegółową analizę porównawczą wyników NSP z 1970 i 1978 roku w ich agregacjach przestrzennych. Można je było przeprowadzić tylko w odniesieniu do całego miasta lub jego dzielnic administracyjnych.

W porównaniu z 1970 rokiem obszar miasta zwiększył się o 68,8 km, a liczba ludności wzrosła o 75068 osób. W wyniku zwiększenia obszaru miasta zmianie uległa średnia liczba osób przypadająca na 1 km²; w 1970 r. wskaźnik gęstości zaludnienia wynosił 2336,2 osoby na km², a w 1978 obniżył się do 2043,7 osób na km². W 1978 roku wskaźnik gęstości zaludnienia dla poszczególnych dzielnic wynosił: Psie Pole - 532 osób/km², Fabryczna - 918 osób/km², Krzyki - 2445 osób/km², Śródmieście - 9687 osób/km², Stare Miasto - 11 161 osób/km².

Rozwój przestrzenny miasta odznaczał się większą dynamiką niż rozwój ludności. W układzie dzielnicowym poza Śródmieściem obserwujemy przyrosty ludności we wszystkich dzielnicach Wrocławia. Wysoki przyrost ludności w Fabrycznej, Psim Potu i Krzykach związany był z budownictwem spółdzielczym prowadzonym w tych dzielnicach i wchłonięciem przez miasto wsi podmiejskich. Przyrost ludności w Starym Mieście można wyjaśnić z jednej strony rozwojem demograficznym ludności zamieszkałej w dzielnicy, z drugiej migracjami we-wnątrzmiejskimi i zewnętrznymi.

W analizie wyników NSP 1978 roku przyjąłem podział przestrzeni na strefy funkcjonalno-przestrzenne i rejony urbanistyczne. Przyjęty za B. Jałowieckim podział miasta na strefy funkcjonalno-przestrzenne (ryc. 1) wyraźnie różnicował przestrzeń miasta. Największą liczebnością wyróżniały się rejony urbanistyczne strefy śródmiejskiej o starej intensywnej zabudowie oraz Szczepin o przewadze wysokiej zabudowy blokowej z mieszkaniami tzw. „oszczędnościowego normatywu”. Największe zaludnienie w tej strefie (ryc. 2) występowało w rejonie pi.

Grunwaldzkiego (rejon 20), gdzie w starą intensywną zabudowę mieszkaniową wkomponowano zespół akademików i wysokich bloków spółdzielczych.