15946 oogeneza12

alecytalne — prawie pozbawione żółtka, ■** oligolecytalne ■— ubogie w żółtko, . { Z o⁽ ■' v mezolecytalne — o średniej ilości żółtka; p l -;u «ft 1    i ,

b 1 i 1 e c y t a 1 n e —- o dużej ilości żółtka; M_tn JłjL i zależnie od sposobu rozmieszczenia deutoplazmy:

dzolecytalne — o żółtku rozmieszczonym równomiernie,

!' te 1 olecy ta 1 ne — o żółtku zebranym na jednym z biegunów, fa. centrolecytalne — o żółtku zebranym w środku (rys. ,43).

. Komórki jajowe ssaków łożyskowych zawierają znikome ilości materiałów zapasowych, głównie o charakterze białkowym i mogą być przykładem jaj alecytalnych. Jeżowce, lancetniki produkują jaja oligolecytalne, płazy — mezolecytalne, owady i ptaki — polileeytalne.

Układ izolecytalny występuje w komórkach jajowych o małej ilości żółtka. Przykładem mogą być wspominane już jaja jeżowców (fot. 20). Ich żółtko ma charakter głównie białkowy, zawiera niewielką ilość tłuszczów, a wszystkie elementy morfotyczne żółtka rozmieszczone są równomiernie w ooplazmie, zajmując nie więcej jak około 27% masy jaja.

W ikomórkach jajowych o większej ilości żółtka, należących do typu telolecytalnego, zaznacza się tendencja do gromadzenia go głównie na ; jednym biegunie komórki jajowej, który nosi nazwę bieguna odżyw c z e g o (wegetatywnego), albo bieguna dolnego, ponieważ jest cięższy i-w wodzie orientuję się zgodnie z działaniem siły ciężkości. Na przeciwległym biegunie, twórczym (animalnym), albo górnym, i lokalizuje się jądro otoczone ubogą w materiały zapasowe cytoplazmą. Linię łączącą oba bieguny nazywa się osią • a n i m a 1 n o - w e g e t a-ty wną.' Tak zbudowane jest -mezolecytalne jajo płazów.' Główny skład-•nik żółtka stanowią tu opisane już płytki' o charakterze białkowym, j krople tłuszczu oraz glikogen. W jaju płaza zawartość substancji odżyw- j czych wynosi około 80% suchej masy jaja, z czego 45% przypada na | składniki białkowe, 25% na tłuszcze i 8% na glikogen; tylko około 20% 1 stanowi matriks cytopłazmatyczna, jądro i organelle komórkowe.

W jajach telolecytalnych o bardzo dużej zawartości żółtka (polilecy- -I talnych) wyodrębnia się ono całkowicie od reszty'aktywnej cytoplazmy, I która tworzy tylko niewielką tarczkę na biegunie. animalnym; w niej ] umieszczone jest jądro {rys. 44). Układ taki występuje m.in. u gadów i ptaków. U ryb kostnoszkieletowych cytoplazma początkowo obejmuje żółtko dookoła, -a po zapłodnieniu zbiera się z całej powierzchni jaja i również tworzy tarczkę. Zawartość tłuszczu w takich jajach bywa zwykle znacznie częstsza. U ryb przyjmuje on często postać wielkich kropli, nieraz charakterystycznie jaskrawo zabarwionych. Typowym składnikiem morfotycznym żółtka u niektórych ryb oraz gadów i ptaków

Rys. 44. Budowa jaja kury.    .    ■    ■

b — białko, bg — warstwa gęstego białka, bz — błona . żółtkowa, e — błona pergaminowa wewnętrzna, k «— komora powietrzna, p* — błona pergaminowa zewnętrzna, s — skrętki, t- — tarcza zarodkowa, w — skorupa wapienna, zb — żółtko białe, żż — żółtko żółte

są tzw. kule żółtkowe. Są to kuliste twory otoczone półprzepu-szczalną błoną, wypełnioną płynem białkowym z zawieszonymi w nim kroplami tłuszczu. U kury wyróżnia się dwa typy żółtka: kule żółtka białego, mniejsze, o średnicy około 15—45um, o dużej zawartości płynu i jednej lub kilku kul tłuszczowych, oraz kule żółtka żółtego, większe, o średnicy 50—120 um, o małej ilości płynu, natomiast napełnione gęsto drobnynąi kropelkami tłuszczu. Układ tych dwóch rodzajów żółtka jest ściśle określony. Żółtko białe, które tworzy się we wcześniejszych stadiach wzrostu oócytu, zajmuje część środkową, grubą kolumną podchodzi pod tarczkę aktywnej cytoplazmy i rozpościera się cienką warstwą bezpośrednio pod błoną jajową (rys.;44). Żółtko żółte, powstające w dalszych stadiach wzrostu oocytu, wypełnia stopniowo większą przestrzeń. Żółtko kury składa się z wody (49%), białek (17%), związków tłuszczowych, jak tłuszcze obojętne, fosfolipidy, cholesterol (33%), oraz z węglowodanów (1%).

Odmienny, od wyżej opisanego, jest układ w jajach centrołecytalnych, charakterystycznych dla stawonogów, w tym głównie dla owadów. W jajach owadów żółtko wypełnia środek komórki, podczas gdy cytoplazma tworzy dwa skupienia: warstwę powierzchniową, obejmującą żółtko dookoła oraz wysepkę zawierającą jądro, umieszczoną centralnie w głębi masy żółtkowej (rys. 43D).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Efektywność rynku a sprawność państwa 15 ustaw państwo, które było prawie pozbawione własności,
embrio @ podziały mitotyczne ^ oogoniów 1.2.1.1. Oogeneza li prawie wszystkich gatunków zwierząt oog
Foto0273 Leki uspokajające
pustynia PUSTYNIACo to jest pustynia? Pustynie to obszary skrajnie suche i prawie pozbawione roślinn
oogeneza07 tetyzuje z nich elementy żółtka z pomocą własnych,organelli komórkowych. Inny rodzaj, wi
IMGu50 Sankcje w prawie finansów publicznych >zwrot dotacji, ^pozbawienie możliwości otrzymania b
page0155 149 wanych jak u nas wyłącznie prawie przez żydów, są zwykle pozbawione tej pociechy duchow
Wydziedziczenie Wydziedziczenie h* prawie polskim jest to pozbawienie osoby uprawnienia do zachowku
Obraz
5 (2) OOGENEZA W przeciwieństwie do spermatogenezy proces ten jest prawie zakończony w momenci
F-Budowa komórki jajowej kobiety Komórki jajowe sq oligolecy-talne (zawierają mało żółtka),

więcej podobnych podstron