2012 04 25";40;06
CZĘŚĆ
TRZECIA
Kultura i funkcje tradycji w procesie industrializacji Górnego Śląska od XVIII do potowy XX wieku
W zmianach w tradycyjnym systemie ludowej kultury chłopskiej na Górnym Śląsku oraz w kształtowaniu kultury społeczności industrialnych opartej na jej tradycji istotną rolę odegrały górnictwo kruszców, węgla kamiennego, hutnictwa i innych dziedzin przemysłu oraz związane z ich rozwojem procesy społeczno-ekonomiczne i kulturowe. Szczególną rolę odegrał tu proces industrializacji, który jest sprzężonym kompleksem zjawisk i procesów technicznych, ekonomicznych, społecznych, politycznych i kulturowych, jakie zachodzą w toku rozbudowy przemysłu i które są przyczyną przemian tzw. społeczności tradycyjnych w społeczności przemysłowe. A więc, oprócz zmian techniczno-ekonomicznych, wynikających z powstania nowych zakładów pracy, innowacji i inwestycji, zmierzających do podniesienia wydajności pracy, mają miejsce procesy społeczne związane ze zmianą miejsca pracy, wyrażające się w migracji ludności, zmianach w strukturze zawodowej, rozbudowie systemu oświaty i tworzeniu się nowych form życia społecznego. Pojawia się też zespół procesów politycznych, nowych elit i partii itp.1 2 Najistotniejszy jest tu jednak zespół procesów kulturowych: zmiany w kulturze materialnej, tworzenie się nowych systemów wartości, wzorów kulturowych, postaw, zachowań zwyczajowych oraz potrzeb kulturalnych. Z jednej strony jest czynnikiem inspirującym innowację, z drugiej, może wywołać zjawiska konfliktów społecznych, kontestacji i konformizmu.
Z procesem industrializacji związany jest proces urbani z a-c j ia, który przebiega w czterech płaszczyznach: demografie z-skich do miast i koncentracji jej w tych skupiskach; przestrzennej — polegającej na zwiększaniu się obszaru miast poprzez intensyfikację zabudowy, powstawanie osiedli i przekształcanie środowisk wiejskich i osiedli w miejskie; ekonomicznej — wyrażającej się w stałym wzroście liczby ludności pracującej w zawodach pozarolniczych i postępującym zróżnicowaniu zawodowym; społecznej — wyrażającej się przyswojeniem sobie przez ludność pochodzenia wiejskiego miejskich wzorów kulturowych, w tym stylu życia i przenikaniu tych wzorów na wieś.
Nie przeceniając roli obu tych procesów — industrializacji i urbanizacji — trzeba podkreślić, iż miały one i mają nadal wpływ na kształtowanie się społeczności industrialnych i obraz kultury przemysłowych rejonów, a tym samym na tradycję i jej społeczno-kulturowe funkcje.
Na terenie Górnego Śląska z procesami tymi w przeszłości związany był proces germanizacji, mający miejsce w związku z wieloletnim zaborem tych ziem i przynależnością ich najpierw do Austrii, od 1763 roku do Prus, a później od 1371 do 1922 (część do 1945 roku) do Niemiec3. W związku z tym tutejszy przemysł stanowił w większości własność obcego kapitału, urzędnicy i nadzór kopalniany były niemieckie, liczna zaś ludność miejscowa, stanowiąca podstawę przyszłej społeczności industrialnej, rdzennie polska. Czynnik germanizacyjny, przenikający w życie tutejszych społeczności w drodze politycznej, ekonomicznej, administracyjnej i oświatowej (m.in. trudności w możliwości dalszego kształcenia się i zajmowania stanowisk stały się przyczyną braku polskiej inteligencji przez wiele lat), wywołał wśród tutejszej ludności chłopskiej i robotniczej silny opór. Przyczyniło się to w konsekwencji do ujawnienia się tendencji zachowawczych śląskiej kultury ludowej, będącej bastionem polskości, wobec aprobujących postaw w stosunku do własnych tradycji regionalnych i narodowych.
Zmiany w tradycyjnym systemie kulturowym i rozwój nowego systemu kulturowego na Górnym Śląsku, w rejonie dzisiejszego GOP i ROW, jakie nastąpiły w toku industrializacji i związanego z nim procesu urbanizacji, miały swój charakterystyczny przebieg, w którym można wyodrębnić trzy etapy: funkcji tradycji i procesu uprzemysłowienia3.
Pierwszy etap przyniósł niewielkie zmiany. Określić go można jako konserwatywno-zachowawczy, lecz też —
J. Szczepański: Społeczne procesy industrializacji. „Studia Socjolo
giczne” 1964, nr 3, s. 14 i dalsze.
A. Pawelczyńska: Dynamika przemian kulturowych wsi. Metoda ba
dania głównych tendencji. Warszawa 1966, s. 12; A. Pawelczyńska, W. Tomaszewska : Urbanizacja kultury w Polsce. Warszawa 1972, s. 15 oraz
0 s. 22—24.
K. Popiołek: Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku. Katowice 1972, s. 120 i dalsze oraz s. 250—409.
» I. Bukowska-Floreńska: Tradycja a przeobrażenia społeczno-kul
turowe regionu przemysłowego na przykładzie Górnego Śląska. W: Kultura wsi — kryzys wartości. Red. J. D a m r o s z. Warszawa 1985, s. 126—129.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
2012 04 25 ;40;06 GZĘŚĆ TRZECIA Kultura i funkcje tradgcji w procesie industrializacji Górnego
2012 04 25 ;40;062 inicjujący: dziedzictwo Kulturowe — prawie pełne, postawa wobec przeszłości — apr
2012 04 25 ;40;063 „ ------------ i aisiurycznycn kształtował się w analizowanym o
2012 04 25 ;40;063 m ..— —__w. w(yvi.vl(iiłv-ciwuituałiLz.ujrta i nibiorycznycn ks
2012 04 25 ;41;56 „ ----------- ^v*vv^iłw-uxvuuv/iłm,z.ujrta i msiorycznycn kształ
2012 04 16 39 06 I68 ~—‘ Zdjęcie zęba siecznego bocznego w szczęce 2 leczona endo
2012 04 16 40 14 1 „*/» JmtutUtą U*» ■"<>**<» W UJ IM turn mut7*Hn» yJumuilto
2012 04 16 40 23 Zdjęcie /.(how siecznych w rzczęce Ubytki brzegów siecznych zębów uccaych centraln
2012 04 16 40 42 40 *-- Zdjęcie zębów siecznych (danej strony) » szczęce Zatrzyma
2012 04 17 26 06 rljf yfn.Mm-Aie do ru/po/j» ponujAur ?
2012 04 18 17 06 _____ " " (x(l^)+^(bti-Vc) = <•/»I cą^Jl^o ^C*TtxQó
więcej podobnych podstron