21499 wstęp do teorii polityki img 169

159

Zdaniem niektórych poslmodemisiów, nadszedł zmierzch państwa terytorialnego, granice zanikają, ponieważ są niepotrzebne i hamują rozwój. Świat stał się cyberprzestrzenią, w której klasyczne rozumienie suwerenności i geopolityki nie znajduje odniesienia'¹’'. Istniejąjednak jednoczesne procesy deterytorializacji oraz rete-rytorializacji w tym samym czasie i na tym samym terytorium, co świadczy o tym, iż terytorium jest nadal ważnym czynnikiem stabilizującym stosunki międzynarodowe. Zmienia się jednak jego znaczenie i zakres. Obecnie można mówić aż o sześciu formach terytonalności:

• egzystencjalna (zbiorowość ludzka żyjąca w danym miejscu);

• operacyjna (zbiorowość ludzka działająca na danym terytorium);

■ ekologiczna (zbiorowość ludzka zależna od danego terytorium);

• biologiczna (zbiorowość ludzka zachowująca sic w określony sposób na danym terytorium);

• psychologiczna (zbiorowość ludzka związana z danym terytorium);

• polityczna (zbiorowość ludzka zorganizowana jako struktura władzy)¹⁸.

Zatem również organizacja lerytori um ma trzy wymiary:

• sztywne granice w obrębie których są tworzone państwa;

• granice funkcjonalne tworzone w oparciu o konkretną dziedzinę ludzkiej aktywności;

• granice tworzone w oparciu o spersonalizowane układy władzy^w.

Skoro granice państwa przestająbyć sztywnymi liniami odgraniczającymi go od jego środowiska zewnętrznego, a państwo działa także w granicach funkcjonalnych, społeczeństwa zyskały możliwości przemieszczania się na niespotykaną dotychczas skalę. Migracje w skali regionalnej czy nawet globalnej stał) się zjawiskiem powszechnym zmieniającym znaczenie pojęcia obywatelstwa czy narodowości⁵⁰.

Również pojęcie władzy staje się wieloznaczne w tym kontekście. W granicach funkcjonalnych państwa działająnie tylko struktury państwowe, ale także, amoże nawet przede wszystkim, struktury i podmioty pozapaństwowe. Oznacza to relatywizację władzy- państwa i podmiotowe rozszerzenie procesu decyzyjnego. Wskazuje sie nawet na zjawisko przechodzenia od świata państw suwerennych do świata postsuwe-rennego, powodowane następującymi czynnikami: proliferacjąpaństw, wzrostem współzależności między państwami wpływającymi na sposób zarządzania danym państwem, solidarnością i współpracąmicdzynarodową które zmuszajądo ponoszenia wspólnych kosztów oraz dąjąmożliwości korzystania wraz innymi państwami z korzyści, nicogra-mczonąmoZliwtwciąkomunikacji, która spowodowała spadek znaczenia teiytorialności,

⁴⁷ Thomas Forsbcrg, „Beyond Sovreignty, WiLhin Territoriality: Mapping the Space of Late-Modcm (Geo)Politics'\ Cooperation and Conflict, 1996, Vol. 31, No. 4, s. 355-386.

⁴¹ Ibidem, s. 359-362.

⁴⁷ Ibidem, s. 363.

⁵⁰Por. Kwit Mills, Permeable Borders: Humań Migration undSo\ereignty, Notre Damę: IN: The Joan H Kroć Institue for International Peace Studies 1994.