Generalnie osuwiska powstają w efekcie nadmiernego nawodnienia gruntów (zwiększenie ich masy, obniżenie spójności międzywarstwowej oraz między poszczególnymi cząstkami gruntu). Sprzyja temu podcinanie podstawy stoku w wyniku działania erozji rzecznej lub abrazji morskiej. Na rozwój zjawisk osuwiskowych wpływa niewłaściwe zagospodarowanie stoku przez człowieka. Dotyczy to szczególnie przeciążenia jego górnej części budowlami lub nasypami, podcinaniem podstawy stoku, oddziaływaniem na stok drgań wywołanych przez pojazdy lub urządzenie mechaniczne a także kierowaniem na stok odcinków z drenów, wylewisk, uszkodzonych kanalizacji.

Przemieszczone ku dołowi masy gruntu nazywane są koluwiami. Cechują się one zdecydowanie gorszymi właściwościami budowlanymi niż grunty znajdujące się na pierwotnym złożu. Dotyczy to głównie bryłowego spękania mas gruntu i trudnych do określenia zmian w układzie warstw gruntu.

Zsuwy wywołują poważne awarie budowlane w górnej przykrawędziowęj części stoku („rozluźnienie” podłoża budowlanego), niszczenie konstrukcji budowlanych na stoku oraz niszczenie obiektów inżynierskich znajdujących się u podstawy stoku, które wraz z masami gruntu przemieszczają się ku podstawie zbocza.

Obrywy

Obrywy występują wtedy, gdy materiał budujący stoki odrywa się od pierwotnego podłoża i bardzo szybko ruchem rotacyjnym po stoku lub w powietrzu przemieszcza się ku dołowi. Zjawisko to typowe jest dla strefy górskiej na stromych stokach zbudowanych z gruntów skalistych, które poddane są procesowi silnego wietrzenia.

Zjawisko to w klasycznej formie nie występuje na Niżu Polskim. Na proces ten narażone są jedynie strome ściany klifów podcinane wodami morskimi, oraz strome zbocza dolin podcinane przez rzeczną erozję boczną.

........................................tL2»3v Procesy wywołane Wodami podziemnymi

W podłożu gruntowym rozwija się szereg zjawisk geodynamicznych wywołanych przez

.znajdujące się tam w różnej formie wody podziemne..

Kras

W gruntach skalistych nieodpornych na działanie słabych roztworów chemicznych (głównie agresywnego CO2, kwasu węglowego) znajdujących się w wodach opadowych i podziemnych rozwija się proces krasu. Polega on na ługowaniu i rozpuszczaniu mineralnych składników skał. Rozwija się głównie w skałach wapiennych oraz gipsach.

W efekcie w kompleksie skalnym tworzy się szereg złożonych systemów wolnych przestrzeni (kominy, pieczary, chodniki, tunele itp.). Do rozwoju krasu przyczynia się również człowiek wprowadzając w podłoże substancje chemiczne ługujące grunty skalne. Niewidoczne z powierzchni pustki w podłożu gruntowym są w strefie wyżynnej powodem wielu awarii budowlanych związanych z katastrofalnym zapadaniem się fundamentów.

Sufotfa ................

W podłożach zbudowanych z gruntów pyłowych lub drobno warstewkowanych gruntów piaszczysto-pyłowych, przy odpowiednim spiętrzeniu wody podziemnej i wzroście : prędkości jej przepływu pojawia się zjawisko sufozji. Jest to proces polegający na ługowaniu,

---------

r»    W*?*???-.

_aj_e głównie mechanicznym wymywaniu drobnych cząstek t ziaren mineralnych xt gruntowego. W wyniku tego zjawiska w podłożu gruntowym zaczynają pojawiać przestrzenie, które układają się w system kanałów i kawern (rys. 6.3a, b). osłabienie podłoża budowlanego, które gwałtownie zapada się nawet pod obciążenia nadległymi warstwami gruntu. W terenach zabudowanych doprowa nierównomiernego osiadania obiektów i awarii budowlanych (rys. 6.4).

Korytarz i Al i kociot sufozyjny IBI

b)

r?- ,₀> ^ *

•lor? .a ,?..*• c?.~o^v. o

•-.o"?'o*o.

⁰ o-°    •

aO"⁰ <0 ⁰⁰ o ⁰ oOn° r\9, f) 00

O 0

* O,

* O o

Sufozją kontaktowa

Sufozją śródwarstwowa

)

- kierunek przepływu wody podziemnej

Rys. 6.3.a, b. Przykład zjawiska sufozji i jej skutków w podłożu gruntowym: a - w skałach

b - w gruntach niespoistych